Kobiety stanowią obecnie 28% wszystkich parlamentarzystów, podczas gdy w 2010 r. było ich 18%. Na zmianę wpłynęły m.in. regulacje prawne, które od 2011 r. gwarantują kobietom co najmniej 35% miejsc na listach wyborczych do Sejmu, Senatu i Parlamentu Europejskiego. Pomimo pozytywnych tendencji Polska wciąż osiąga wyniki niższe niż średnie unijne (w 2022 r. w parlamentach krajowych zasiadało średnio 33% kobiet).
Wyszczególnienie | 2022 |
---|---|
Szwecja | 46,4 |
Finlandia | 45,5 |
Belgia | 43,8 |
Dania | 42,5 |
Austria | 41,4 |
Hiszpania | 41,0 |
Francja | 36,6 |
Niderlandy | 36,0 |
Portugalia | 35,7 |
Niemcy | 35,1 |
Luksemburg | 35,0 |
Włochy | 33,0 |
Chorwacja | 32,5 |
Łotwa | 30,3 |
Słowenia | 29,5 |
Irlandia | 27,9 |
Malta | 27,8 |
Estonia | 27,7 |
Litwa | 27,7 |
POLSKA | 27,5 |
Bułgaria | 23,8 |
Czechy | 23,0 |
Słowacja | 22,0 |
Rumunia | 20,0 |
Grecja | 19,0 |
Cypr | 14,3 |
Węgry | 13,1 |
Znacznie bardziej zróżnicowany w ostatnich kilkunastu latach był udział kobiet w polskim rządzie. W pierwszej połowie poprzedniej dekady odsetek kobiet wchodzących w skład rządu stopniowo zwiększał się (z 18% w 2010 r. do 29% w 2015 r.). W kolejnych latach reprezentacja Polek w rządzie zmniejszała się. W 2022 r. ich udział wśród wszystkich członków rządu wyniósł 20% (tj. mniej niż wyniosła średnia dla krajów Wspólnoty – 34%).
Wyszczególnienie | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Polska | 18,1 | 20,2 | 26,3 | 27,7 | 29,6 | 29,1 | 17,6 | 18,9 | 17,0 | 15,1 | 20,4 | 19,4 | 20,2 |
UE | 25,0 | 23,6 | 25,2 | 25,9 | 27,7 | 27,7 | 27,6 | 28,5 | 30,1 | 31,4 | 32,7 | 33,4 | 33,9 |
Coraz więcej kobiet pełni rolę posłanek w Parlamencie Europejskim. Udział europarlamentarzystek reprezentujących Polskę zwiększył się w ciągu dekady z 22% w 2009 r. do 35% w 2019 r., podczas gdy w skali całego Parlamentu Europejskiego udział ten zwiększył się z 31% do 41%.
Więcej kobiet niż mężczyzn pełni w Polsce służbę sędziego. Jest to m.in. następstwem faktu, że kobiety częściej niż mężczyźni wybierają studia prawnicze (od lat stanowią ok. 60% studiujących prawo). W 2021 r. wśród osób powoływanych na sędziów kobiety stanowiły 60% (w 2010 r. – 62%). Pomimo tego, że udział kobiet na stanowiskach sędziowskich jest większy niż mężczyzn, im wyższy szczebel w sądownictwie, tym mniejsza obecność kobiet. W 2021 r. kobiety stanowiły 39% sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (w 2010 r. – 45%) oraz 23% sędziów Sądu Najwyższego (w 2010 r. – 25%).
O tym, że Polki coraz chętniej angażują się w działalność na rzecz rozwoju lokalnych społeczności, świadczy ich coraz częstsza obecność na listach wyborczych do rad jednostek samorządu terytorialnego. W 2010 r. kobiety na listach wyborczych stanowiły 33%, a w 2018 – 41% wszystkich osób kandydujących. Równolegle zwiększał się udział kobiet pełniących funkcję radnych na wszystkich szczeblach jednostek samorządu terytorialnego (tj. w radach gmin, miast na prawach powiatu, powiatów i w sejmikach województw). W 2022 r. kobietą była co trzecia osoba zasiadająca w radach gmin, miast na prawach powiatu i w sejmikach województw oraz co czwarta – w radach powiatów (podczas gdy w 2010 r. odpowiednio co czwarta i co piąta).
Znacznie rzadziej niż funkcję radnych Polki sprawują funkcję wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Mimo że z kadencji na kadencję o władzę w tych jednostkach ubiega się coraz więcej kobiet (w 2010 r. stanowiły one 14% wszystkich kandydatów, w 2018 r. – 18%), nadal tylko jedna na dziesięć osób, obejmująca takie stanowisko, jest kobietą. Sytuacja jest bardzo zróżnicowana w ujęciu regionalnym: np. w województwach zachodnich (zachodniopomorskim, lubuskim i opolskim) co piąta osoba pełniąca w 2022 r. stanowisko wójta, burmistrza lub prezydenta miasta była kobietą, a w województwie kujawsko-pomorskim – co dwudziesta. Pod względem wykształcenia osób zarządzających samorządami, w latach 2010-2022 wyższe wykształcenie częściej posiadały kobiety (średnio 96%) niż mężczyźni (średnio 90%).
Wyraźnie zwiększyło się zaangażowanie kobiet w sprawy polskiej wsi. Na początku poprzedniej dekady w co trzecim sołectwie funkcję sołtysa pełniła kobieta, a w ostatnich latach w niemal co drugim. Wśród województw pod tym względem wyróżnia się od lat województwo zachodniopomorskie, w którym odsetek kobiet sołtysek jest największy (w 2022 r. wyniósł 55%).
Wyszczególnienie | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
sołtysi | 30,7 | 34,7 | 35,1 | 35,5 | 35,9 | 39,0 | 39,5 | 39,7 | 40,0 | 43,2 | 43,7 | 44,1 | 44,4 |
wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast | 9,4 | 9,4 | 9,6 | 9,6 | 10,9 | 10,9 | 10,7 | 10,9 | 12,0 | 12,1 | 12,1 | 12,3 | 12,2 |
W latach 2010-2020 kobiety w Polsce obejmowały niemal 50% stanowisk kierowniczych, ale wśród przedstawicieli władz publicznych, wyższych urzędników i dyrektorów generalnych było ich ok. 30%. Sytuacja była wyraźnie zróżnicowana w zależności od sektora własności. Zarówno na początku poprzedniej dekady, jak i pod jej koniec, kobiety w sektorze publicznym zajmowały ponad 60% stanowisk wyższego szczebla, podczas gdy w sektorze prywatnym – mniej niż 40%.
Również wyraźnie zróżnicowana była powszechność kobiet na stanowiskach kierowniczych w zależności od branży. W 2020 r., podobnie jak w 2010 r., kobiety stanowiły większość (powyżej 60%) wśród kierowników m.in. w handlu detalicznym i hurtowym, gastronomii i hotelarstwie oraz obsłudze biznesu i zarządzania. Zdecydowanie rzadziej kobiety zajmowały stanowiska kierownicze w sektorze ICT, w górnictwie, przemyśle, budownictwie i dystrybucji oraz w rolnictwie – w 2020 r. stanowiły jedną piątą lub mniej wszystkich liderów w firmach z tych branż. Ich reprezentacja była jednak większa niż dziesięć lat wcześniej (w rolnictwie ponad dwukrotnie większa).
Z wynikiem wyższym niż średnia UE, Polska znajduje się w czołówce krajów Wspólnoty pod względem najwyższego odsetka kobiet na stanowiskach kierowniczych. W 2022 r. pod tym względem Polska zajęła 2. miejsce, awansując z 6. miejsca w 2011 r. Polki z roku na rok zwiększają swoją obecność także w zarządach największych spółek notowanych na giełdzie. Dekadę temu tylko jedna na dziesięć osób zasiadających w zarządach największych spółek giełdowych była kobietą, podczas gdy w 2022 r. była to jedna na cztery osoby. Mimo to Polska w ostatnim dziesięcioleciu znalazła się poza pierwszą dziesiątką krajów UE z najwyższym odsetkiem kobiet w zarządach największych spółek giełdowych.
Wyszczególnienie | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Polska | 38,0 | 37,8 | 37,8 | 38,8 | 40,2 | 41,2 | 41,2 | 42,5 | 43,0 | 43,3 | 43,0 | 42,9 |
UE | 32,7 | 32,8 | 32,1 | 31,7 | 31,9 | 32,6 | 32,6 | 33,0 | 33,5 | 34,1 | 34,7 | 35,1 |
Wyszczególnienie | 2022 |
---|---|
Łotwa | 45,0 |
POLSKA | 42,9 |
Szwecja | 41,7 |
Bułgaria | 40,8 |
Estonia | 40,2 |
Francja | 39,9 |
Litwa | 38,6 |
Irlandia | 38,2 |
Słowacja | 38,0 |
Węgry | 37,5 |
Portugalia | 36,8 |
Belgia | 36,4 |
Finlandia | 36,3 |
Słowenia | 34,8 |
Hiszpania | 34,7 |
Malta | 33,6 |
Austria | 33,4 |
Rumunia | 33,0 |
Grecja | 31,4 |
Dania | 29,2 |
Niemcy | 28,9 |
Niderlandy | 28,4 |
Włochy | 27,9 |
Czechy | 26,8 |
Luksemburg | 25,5 |
Cypr | 22,8 |
Chorwacja | 21,6 |
Choć w polskich organizacjach pozarządowych działają głównie kobiety (w 2021 r. stanowiły 76% wszystkich zatrudnionych w sektorze non-profit wobec 71% w 2010 r.), to w większości członkami ich zarządów są mężczyźni. W ostatnich latach udział kobiet pełniących funkcje zarządcze w organizacjach non-profit zwiększał się i wyniósł w 2021 r. 37% (wobec 32% w 2013 r.). Najniższy odsetek kobiet wśród członków zarządu utrzymuje się od lat w zarządach kół łowieckich (średnio 2%) i ochotniczych straży pożarnych (średnio 8%). Wyrównany udział płci wśród członków zarządu organizacji non-profit obserwuje się w przypadku zarządów fundacji, organizacji pożytku publicznego oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych. Z kolei najwyższy odsetek kobiet wśród członków zarządu utrzymuje się w społecznych podmiotach wyznaniowych (średnio 58%).
Wyszczególnienie | 2013 | 2015 | 2017 | 2019 | 2021 |
---|---|---|---|---|---|
kobiety | 32 | 32 | 35 | 34 | 37 |
Od 2013 r. odsetek zarządów organizacji non-profit składających się wyłącznie z kobiet zwiększył się prawie dwukrotnie – z 12% do 21% w 2021 r. W tym czasie odsetek zarządów złożonych wyłącznie z mężczyzn zmniejszył się z 36% do 30%. Wśród organizacji zarządzanych wyłącznie przez kobiety w 2021 r. wyróżniały się koła gospodyń wiejskich (prawie 90% posiadało zarząd w pełni sfeminizowany) oraz społeczne podmioty wyznaniowe (odpowiednio 56%). W zarządach większości kół łowieckich (87% w 2021 r.) i ochotniczych straży pożarnych (57% w 2021 r.) nie zasiadała natomiast żadna kobieta.
Wyszczególnienie | 2013 | 2015 | 2017 | 2019 | 2021 |
---|---|---|---|---|---|
zarządy składające się tylko z kobiet | 11,9 | 11,7 | 13,3 | 15,7 | 20,6 |
zarządy składające się tylko z mężczyzn | 36,2 | 36,3 | 29,6 | 32,4 | 29,7 |
Udział Polek w rządzie i parlamencie (zarówno krajowym, jak i europejskim) zwiększa się, ale pozostaje mniejszy niż mężczyzn. Kobiety stanowią natomiast większość wśród przedstawicieli władzy sądowniczej.
Zwiększa się aktywność kobiet w działalności samorządowej w Polsce. Rośnie udział Polek kandydujących w wyborach samorządowych i ich obecność we władzach samorządowych.
Polki piastują blisko połowę stanowisk kierowniczych w naszym kraju. Przy czym im wyższy szczebel zarządzania, tym mniejsza reprezentacja płci żeńskiej.
Kobiety pełniące funkcje decyzyjne w organizacjach non-profit stanowią średnio nieco ponad jedną trzecią wszystkich osób zasiadających w zarządach tych podmiotów w Polsce.