W miastach mieszka 60% ludności Polski. Ich powierzchnia stale się zwiększa i obecnie przekracza 7% powierzchni kraju. Obszary te w szczególny sposób oddziałują na klimat i środowisko. Zwarta zabudowa urbanistyczna sprzyja tworzeniu się tzw. miejskich wysp ciepła (terenów o podwyższonej temperaturze powietrza w stosunku do otaczających miasto obszarów). Ruch miejski powoduje hałas, wskazany przez WHO za jedno z większych zagrożeń dla środowiska (w Polsce niemal 1/5 mieszkańców miast jest narażona na jego nadmierne natężenie). Zwiększona emisja spalin z transportu i zanieczyszczeń industrialnych pogarsza jakość powietrza, co stanowi szczególny problem w naszym kraju – 39 polskich miast znalazło się wśród 100 miast UE uznanych w 2021 r. przez Europejską Agencję Środowiska za najbardziej zanieczyszczone.

Kluczowy dla zapewnienia zrównoważonego charakteru obszarów miejskich jest ich przemyślany rozwój, oparty o koncepcje planistyczne. W Polsce z roku na rok przybywa miejscowych planów zagospodarowania terenu; do 2021 r. takimi planami objęto 55% powierzchni gmin miejskich wobec 42% w 2010 r. Istotne przy planowaniu zabudowy miast jest wykorzystanie terenów zieleni jako elementu łagodzenia i adaptacji do zmian klimatu. Zieleń miejska pochłania dwutlenek węgla z atmosfery i zatrzymuje wodę, a jej umiejętne rozmieszczenie wspomaga regulację temperatury powietrza i redukcję hałasu. Od 2010 r. do 2021 r. powierzchnia terenów zieleni w polskich miastach zwiększyła się o 10%, ale jej udział w ogólnej powierzchni miast utrzymuje się na poziomie 2%. Na 1 mieszkańca miasta w Polsce przypada przeciętnie 23 m² terenów zieleni (o 2 m² więcej niż w 2010 r.), w tym największą powierzchnią zieleni (ponad 30 m² na osobę) cieszą się mieszkańcy miast w województwach podkarpackim i lubuskim, zaś najmniejszą (17 m²) – w podlaskim.

Wyzwaniem polskich miast jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń z transportu. Polska należy do najbardziej zmotoryzowanych krajów UE (po Luksemburgu i Włoszech): w 2020 r. na 1 tys. mieszkańców naszego kraju przypadały 664 samochody osobowe (średnia unijna wyniosła 560), tj. o 211 więcej niż w 2010 r. (w UE o 80). Jednak przeważnie były to stare pojazdy: ¾ z nich liczyło powyżej 10 lat, zaś te poniżej 2 lat stanowiły zaledwie 5%. Dodatkowo wśród floty, jaką posiadają mieszkańcy Polski, dominują pojazdy wysoko emisyjne i coraz częściej wyposażone w silnik diesla: w 2020 r. 52% samochodów osobowych zarejestrowanych w Polsce stanowiły pojazdy z napędem benzynowym (wobec 61% w 2010 r.), a 32% – z silnikiem diesla (wobec 23%). Pozostałe 16% (podobnie jak dekadę wcześniej) stanowiły samochody na paliwa alternatywne: energię elektryczną, wodór, biopaliwa lub gaz, ale większość z nich (w 2020 r. 3 mln z 4 mln) była napędzana gazem ciekłym LPG.

Ograniczeniu negatywnego wpływu miast na środowisko służy zatem rozwój niskoemisyjnej komunikacji miejskiej oraz zachęcanie mieszkańców do rezygnacji z transportu indywidualnego na rzecz publicznego. W latach sprzed pandemii Covid-19, która bardzo ograniczyła mobilność społeczeństwa, statystyczny mieszkaniec polskiego miasta z transportu miejskiego (włącznie z metrem) korzystał od 161 do 175 razy w ciągu roku.

Polska jest jednym z głównych producentów rolnych w UE: należy do trzech największych producentów podstawowych zbóż i roślin okopowych, jest też największym dostawcą jabłek i mięsa drobiowego. Użytki rolne zajmują 60% powierzchni kraju, a ich uprawa nie jest obojętna dla środowiska – ponad połowa gazów cieplarnianych emitowanych przez sektor rolnictwa w Polsce jest efektem nawożenia gleb. Nawozy zwiększają plonowanie, a ich niektóre rodzaje są pożądane dla poprawy właściwości gleb (tak jest w przypadku nawozów wapniowych, które normalizują ich poziom zakwaszenia). Z drugiej strony stosowane w nadmiarze nawozy mineralne (zawierające azot, fosfor i potas) powodują m.in. eutrofizację wód. W Polsce nawozy tego rodzaju są stosowane w największej ilości, a ich ogólne zużycie wzrosło ze 120 kg w przeliczeniu na 1 hektar użytków rolnych w 2010 r. do 131 kg w 2020 r. Zużycie nawozów wapniowych, m.in. dzięki dotacjom, również zwiększyło się w ostatniej dekadzie (ponad dwukrotnie – do 90 kg na 1 hektar), ale było nadal niewystarczające w stosunku do zapotrzebowania związanego z wysokim zakwaszeniem polskich gleb. W przypadku nawozów mineralnych ważne jest stosowanie ich w ilości korzystnej dla plonów i bezpiecznej dla środowiska, zapewniającej optymalny bilans składników odżywczych w glebie (tj. różnicę między ich napływem i odpływem). W polskich glebach stężenie azotu w ostatniej dekadzie było utrzymywane w normie (wynoszącej 30-70 kg na 1 hektar użytków rolnych). Zalecany poziom przekraczało natomiast stężenie fosforu – wynosiło średnio 3 kg na 1 hektar, podczas gdy rekomendowana ilość powinna być zbliżona do 0 kg.

Gospodarstwa rolne oddziałują na środowisko również poprzez stosowanie środków ochrony roślin. W Polsce co roku na 1 hektar gruntów ornych i upraw trwałych stosowane są ok. 2 kg pestycydów. Jest to stosunkowo niewielka ilość w porównaniu z krajami o największym zużyciu takich środków: w Niderlandach, na Cyprze i w Irlandii na 1 hektar zużywa się ich od 7 kg do 11 kg. Z kolei najmniej, poniżej 1 kg, stosuje się m.in. w Rumunii i Szwecji.

Część gospodarstw rolnych nastawiona jest na produkcję z wykorzystaniem ekologicznych metod. Możliwość skorzystania z unijnych dotacji przyczyniła się do znacznego wzrostu w latach 2004-2013 liczby gospodarstw posiadających certyfikat gospodarstwa ekologicznego lub będących w procesie certyfikacji (do 27 tys.), a także do zwiększenia się ich areału (do 670 tys. hektarów w całym kraju). W późniejszych latach ta liczba uległa ograniczeniu: w 2020 r. w kraju funkcjonowało 19 tys. gospodarstw ekologicznych, co stanowiło 1,4% wszystkich gospodarstw rolnych; zmniejszył się również ich ogólny areał.