Od 2005 r. zasięg skrajnego ubóstwa na świecie zmniejszył się o połowę, ale bieda jest nadal jednym z największych problemów społecznych i gospodarczych. Poniżej międzynarodowej granicy ubóstwa, mając dziennie do dyspozycji co najwyżej 1,90 USD, obecnie żyje 8% populacji, tj. 633 mln osób. Ponad 50% najbiedniejszych stanowią mieszkańcy Afryki Subsaharyjskiej. Liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie zmniejszyła się niemal we wszystkich regionach świata, choć w nierównym stopniu. Największe postępy w eliminacji głębokiego ubóstwa poczyniły kraje azjatyckie, gdzie udział ludności skrajnie biednej obniżył się w ciągu dziesięciu lat ponad trzykrotnie – do 6% w 2015 r. Znaczny spadek stopy ubóstwa notowano także w Afryce Subsaharyjskiej, ale nadal 44% społeczeństwa żyje tam poniżej międzynarodowej granicy ubóstwa.

Ubóstwem zagrożone są przede wszystkim osoby bezrobotne, żyjące w rodzinach wielodzietnych i osoby niepełnosprawne. Zatrudnienie jest czynnikiem przeciwdziałającym ubóstwu, jednak życie w skrajnej biedzie jest codziennością również dla wielu pracujących. Odsetek pracujących na świecie, którzy utrzymują się za nie więcej niż 1,90 USD dziennie, zmniejszył się ponad dwukrotnie w porównaniu z 2005 r., ale nadal jest wysoki i wynosi 7%. Często ten problem dotyka młodych pracujących (w wieku 15−24 lata), wśród których blisko 13% żyje w głębokim ubóstwie.

Stopa ubóstwa według międzynarodowej granicy ubóstwa (%)

W Polsce, podobnie jak w całej Europie, skrajne ubóstwo jest zjawiskiem stosunkowo rzadkim. Natomiast wiele gospodarstw domowych nie osiąga dochodów, które zapewniłyby im możliwość spokojnego funkcjonowania. Skala zjawiska w kraju obecnie jest jednak mniejsza niż na początku dekady, podczas gdy przeciętnie w UE nieco zwiększyła się. Odsetek mieszkańców Polski zagrożonych ubóstwem (po uwzględnieniu w ich dochodach transferów społecznych) obniżył się od 2010 r. z blisko 18% do 15%. Obecnie kształtuje się on poniżej średniej dla UE (która wzrosła do 17%), podczas gdy jeszcze kilka lat wcześniej był od niej wyższy. Ryzyko ubóstwa ponad dwukrotnie częściej dotyczy mieszkańców wsi (21% osób wobec 24% w 2010 r.) niż dużych miast (10% wobec 11%).

Wskaźnik zagrożenia ubóstwem po transferach społecznych (%)

Podobnie jak w innych krajach, w Polsce najrzadziej biedą dotknięte są osoby pracujące. Zagrożonych ubóstwem jest niespełna 10% z nich, tj. mniej niż w 2010 r., kiedy takie ryzyko dotyczyło 12% pracujących. Skala zjawiska w Polsce jest zbliżona do przeciętnej w UE, podczas gdy na początku dekady przekraczała średnią unijną. Istotnym czynnikiem zapobiegającym niedostatkowi jest stabilność zatrudnienia. Osoby pracujące na pełen etat są znacznie rzadziej zagrożone ubóstwem (dotyczy to 9% z nich) niż pracujące w niepełnym wymiarze (16%). Ponad dwukrotnie mniejsze ryzyko biedy dotyczy osób posiadających stałą pracę (4%) niż zatrudnionych tymczasowo (9%). W Polsce poprawiła się sytuacja zarówno osób mających stałą, jak i mniej stabilną pracę (w 2010 r. problem biedy dotykał odpowiednio 6% i 12% wspomnianych grup pracowników), podczas gdy w UE sytuacja osób pracujących uległa pogorszeniu, w szczególności pracowników tymczasowych, którzy obecnie są zagrożeni ubóstwem niemal dwukrotnie częściej niż w Polsce.

Zagrożenie ubóstwem wśród osób pracujących w wieku 18-64 lata (%)

Sytuacja materialna gospodarstw domowych w Polsce jest wyraźnie lepsza niż w 2010 r. Wówczas blisko 15% gospodarstw domowych doświadczało pogłębionej deprywacji materialnej, tj. miało trudności ze sfinansowaniem co najmniej 4 potrzeb z 9 uznawanych w warunkach europejskich za podstawowe. Obecnie z takimi problemami boryka się niespełna 4% polskich gospodarstw, co w przeciwieństwie do lat z początku dekady, jest mniejszym odsetkiem niż przeciętnie w UE (6%). Podobnie jak kilka lat wcześniej, najczęściej ze względów finansowych gospodarstwa domowe nie mogą sobie pozwolić na opłacenie raz w roku tygodniowego wyjazdu oraz na pokrycie niespodziewanych wydatków. Na takie trudności wskazuje 30% gospodarstw domowych, przy czym jest to znacznie mniej niż w 2010 r., kiedy z takich wydatków musiała rezygnować ponad połowa gospodarstw.

Wskaźnik głębokiej deprywacji materialnej (%)

Warunki mieszkaniowe i stan techniczny lokali mieszkaniowych w Polsce poprawiły się od początku dekady, ale nadal są gorsze niż przeciętnie w UE. Około 38% ludności kraju żyje w lokalach o niewystarczającej powierzchni (w 2010 r. z takim problemem borykało się 48% mieszkańców), co plasuje Polskę wśród krajów o największym przeludnieniu mieszkań. Około 8% osób doświadcza poważnej deprywacji mieszkaniowej, co oznacza, że żyją w lokalach nie tylko przeludnionych, ale również bez łazienki, z nieszczelnym dachem lub niedoświetlonych. Jest to mniejszy odsetek niż w 2010 r. (kiedy w takiej sytuacji znajdowało się 13% ludności kraju), ale nadal dwa razy wyższy niż przeciętnie w UE, a problem ten najczęściej dotyka osoby poniżej 18. roku życia. W lokalach o niekorzystnych warunkach, np. z przeciekającym dachem, wilgotnymi ścianami lub fundamentami albo pleśnią, mieszka 11% ludności Polski, podczas gdy na początku dekady było to 16%.

Wskaźnik przeludnienia (%)