Raport 2020

Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
logo
logo
Cel 1
Cel 2
Cel 3
Cel 4
Cel 5
Cel 6
Cel 7
Cel 8
Cel 9
Cel 10
Cel 11
Cel 12
Cel 13
Cel 14
Cel 15
Cel 15
Cel 15

Cel 9. Budować stabilną infrastrukturę, promować zrównoważone uprzemysłowienie oraz wspierać innowacyjność

Działalność badawczo-rozwojowa na świecie

Z roku na rok kraje przeznaczają coraz więcej środków na działalność badawczo-rozwojową, co wpływa na innowacyjność gospodarki globalnej. Od 2005 r. światowe nakłady na B+R wzrosły ponad dwukrotnie – do 2,2 miliardów dolarów (w PPP). Blisko połowę nakładów na badania naukowe i prace rozwojowe ponoszą kraje Ameryki Północnej oraz Europy, choć ich wkład jest mniejszy niż w 2005 r. o ponad 10 p.proc. Wyraźnie zwiększyło się natomiast zaangażowanie krajów Azji Wschodniej w rozwój działalności B+R – obecnie odpowiadają one za blisko 35% światowych nakładów.

Wraz ze wzrostem nakładów na B+R zwiększa się intensywność inwestowania w te prace, mierzona wielkością nakładów na badania naukowe i prace rozwojowe w stosunku do PKB – w skali świata relacja ta wzrosła z 1,53% w 2005 r. do 1,72%. Intensywność prac badawczo-rozwojowych poprawiła się w większości regionów świata, jednak nadal występują znaczne różnice w ujęciu przestrzennym. Liderami innowacyjności pozostają Ameryka Północna oraz Azja Wschodnia, gdzie relacja nakładów na B+R do PKB wzrosła odpowiednio do 2,69% oraz 2,47%. Powyżej przeciętnej dla świata od lat utrzymują się również wydatki na B+R m.in. w Europie (wzrost do 1,86% PKB). Najniższą intensywnością prac B+R, znacznie słabszą niż w 2005 r., charakteryzuje się nadal Azja Środkowa (spadek do 0,14% PKB). Niski poziom wydatków na ten cel, oscylujący wokół 0,37% PKB, utrzymuje się również w Afryce Subsaharyjskiej.

Nakłady na działalność B+R w % PKB

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2017
ŚWIAT 1,53 1,72
Afryka Północna 0,32 0,61
Afryka Subsaharyjska 0,37 0,38
Ameryka Łacińska i Karaiby 0,55 0,67
Ameryka Północna 2,47 2,69
Azja Południowa 0,69 0,56
Azja Południowo-Wschodnia 0,64 0,97
Azja Środkowa 0,26 0,14
Azja Wschodnia 2,04 2,47
Azja Zachodnia 0,71 0,88
EUROPA 1,59 1,86
OCEANIA 1,84 1,78

Wzrost potencjału naukowo-badawczego jest widoczny również w wymiarze ludzkim. Od 2005 r. liczba pracowników naukowo-badawczych na świecie zwiększyła się o 33% do 1,2 tys. w przeliczeniu na milion mieszkańców. Niezmiennie najwięcej badaczy na milion mieszkańców przypada w Ameryce Północnej (4,2 tys. osób, tj. o 12% więcej niż w 2005 r.) oraz w Europie (3,4 tys., tj. o 26% więcej). Powyżej przeciętnej dla świata kształtuje się również liczba badaczy w Azji Wschodniej (1,8 tys., wzrost o 63% w stosunku do 2005 r.). Ponad dwukrotnie zwiększyła się liczba pracowników naukowo-badawczych w krajach Azji Południowej (do 0,3 tys.), choć na tle regionów świata nadal należy do najniższych.

Pracownicy naukowo-badawczy na milion mieszkańców

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2017
ŚWIAT 903 1198
Afryka Północna 473 723
Afryka Subsaharyjska 71 99
Ameryka Łacińska i Karaiby 357 515
Ameryka Północna 3791 4246
Azja Południowa 139 280
Azja Południowo-Wschodnia 329 740
Azja Środkowa 472 475
Azja Wschodnia 1082 1766
Azja Zachodnia 629 967
EUROPA 2732 3446
OCEANIA 2928 3332

Rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych

W ciągu ostatniej dekady nastąpił dynamiczny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych. Niemal cała światowa populacja objęta jest zasięgiem cyfrowych sieci telefonicznych 2G (ponad 96% ludności) i nowszej − 3G (ponad 90%). Również sieć 4G, zapewniająca jeszcze do niedawna najszybszy i najlepszej jakości transfer danych, jest już szeroko rozpowszechniona i pokrywa zasięgiem obszar zamieszkały przez blisko 80% globalnej ludności. Równocześnie systematycznie zwiększa się liczba użytkowników Internetu. Od 2005 r. wzrosła ona 3,5-krotnie do ponad 4 mld osób, co stanowi 54% globalnej populacji. Liczba internautów zwiększyła się we wszystkich regionach świata, ale w nierównym stopniu i nadal obserwowane są znaczne dysproporcje w stopniu upowszechnienia sieci. Najwięcej osób ma Internet do dyspozycji w Europie (83% mieszkańców) i w obu Amerykach (77%); znacznie mniejszy jest dostęp do niego w regionie Azji i Pacyfiku (48%). Nadal najmniejszym odsetkiem użytkowników Internetu charakteryzuje się Afryka, gdzie z sieci korzysta zaledwie 28% mieszkańców.

Użytkownicy Internetu na 100 mieszkańców

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2019
ŚWIAT 16,8 53,6
AFRYKA 2,7 28,2
AMERYKA 39,0 77,2
Azja i kraje Pacyfiku 9,5 48,4
EUROPA 43,1 82,5
Kraje arabskie 8,3 51,6
Kraje Wspólnoty Niepodległych Państw 15,2 72,2

Nakłady na B+R w Polsce

W Polsce od początku dekady obserwowano stopniowy wzrost nakładów na prace badawczo-rozwojowe: w 2018 r. przeznaczono na nie ok. 6 mld euro, ponad dwukrotnie więcej niż w 2010 r. W większym stopniu wzrosły środki przeznaczane na nakłady bieżące niż na inwestycje. Zwiększyła się również intensywność prac B+R (z 0,72% w 2010 r. do 1,21% PKB), ale nadal kształtuje się poniżej przeciętnej w UE (która wzrosła w tym okresie z 1,92% do 2,12% PKB). Utrzymuje się również spory dystans kraju do europejskich liderów innowacyjności (m.in. Szwecji, Austrii, Niemiec oraz Danii), w których intensywność prac badawczo-rozwojowych jest blisko trzykrotnie wyższa niż w Polsce.
W porównaniu z 2010 r. zmieniła się struktura finansowania i prowadzenia działalności B+R. Obecnie ponad połowa środków przeznaczanych na ten cel pochodzi z sektora przedsiębiorstw (53%), natomiast mniejsza część z sektora rządowego (35%), podczas gdy w 2010 r. proporcje te były odwrotne (odpowiednio 24% i 61%). Po stronie realizacji prac badawczo-rozwojowych również wyraźnie wzrósł udział sektora przedsiębiorstw. Obecnie, podobnie jak w UE, odpowiada on za ok. dwie trzecie wydatkowanych środków na ten cel (oprócz własnych środków wykorzystuje także część środków pochodzących z sektora rządowego oraz zagranicy). Nadal stosunkowo dużym udziałem w strukturze nakładów na B+R według sektorów wykonawczych charakteryzuje się sektor szkolnictwa wyższego (ponad 30%). Istotnie zmniejszyło się natomiast zaangażowanie sektora rządowego w realizację działalności B+R.

Nakłady na działalność B+R w % PKB

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
PL 0,72 0,75 0,88 0,87 0,94 1,00 0,96 1,03 1,21
UE 1,92 1,96 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,08 2,12

Coraz częściej polscy badacze starają się o ochronę prawną efektów swojej działalności obejmującą teren całej Unii Europejskiej. Liczba wniosków patentowych rocznie przez nich zgłaszanych do Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO) wzrosła od początku dekady ponad dwukrotnie do 469 w 2019 r., a w przeliczeniu na milion mieszkańców kraju zwiększyła się z 47 do 66. Jest to jednak nadal dużo mniejsza aktywność niż w większości krajów regionu – w UE liczba zgłoszeń do EPO wzrosła w ostatnich latach do 140 na milion mieszkańców.

Nakłady na działalność B+R według sektorów wykonawczych (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018
PL sektor przedsiębiorstw 26,6 66,1
sektor rządowy 35,9 1,9
sektor szkolnictwa wyższego 37,2 31,7
sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych 0,3 0,3
UE sektor przedsiębiorstw 61,9 66,5
sektor rządowy 12,9 10,8
sektor szkolnictwa wyższego 24,2 21,9
sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych 1,0 0,8

Pracujący w B+R

Wraz ze wzrostem intensywności prac badawczo-rozwojowych w Polsce zwiększyła się liczebność personelu B+R: wyrażona w ekwiwalentach pełnego czasu pracy jest obecnie blisko dwukrotnie większa niż na początku dekady (162 tys. wobec 82 tys. w 2010 r.). Podobnie jak w innych krajach UE, wśród osób zaangażowanych w działalność B+R dominują pracownicy naukowo-badawczy (oprócz nich do personelu B+R zaliczani są technicy i pracownicy równorzędni oraz pozostały personel pomocniczy). Choć ich udział w ogólnej liczbie personelu B+R jest mniejszy niż w 2010 r. (73% wobec 79%), to nadal utrzymuje się powyżej przeciętnej w UE (oscylującej wokół 64%).

Personel B+R stanowi 0,96% aktywnych zawodowo w kraju, tj. dwukrotnie więcej niż na początku dekady (ale mniej niż przeciętnie w UE, gdzie udział ten wynosi 1,37%). Zwiększył się przede wszystkim personel B+R zatrudniony w sektorze przedsiębiorstw, który stanowi 0,51% aktywnych zawodowo (wobec 0,11% w 2010 r.). Więcej osób niż w 2010 r. jest również zaangażowanych w prace badawczo-rozwojowe w sektorze szkolnictwa wyższego (stanowią one 0,42% aktywnych zawodowo wobec 0,26% w 2010 r.). Najmniejsza jest liczebność personelu B+R zatrudnionego w sektorze rządowym oraz w sektorze prywatnych instytucji niekomercyjnych, który stanowi odpowiednio 0,03% i 0,01% ogółu aktywnych zawodowo.

Udział personelu B+R w ludności aktywnej zawodowo (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018
PL 0,48 0,96
UE
1,08 1,37

Infrastruktura telekomunikacyjna w Polsce

W Polsce pierwsza sieć oparta na technologii cyfrowej pojawiła się w drugiej połowie lat 90. Od 2003 r. niemal cała populacja naszego kraju (99%) znajduje się w zasięgu sieci 2G, a od 2015 r. – w zasięgu sieci nowych generacji (3G i 4G). Coraz więcej mieszkańców kraju regularnie korzysta z Internetu. Co najmniej raz w tygodniu korzysta z niego 78% osób w wieku 16–74 lata (na początku dekady było to 55%), a codziennie używa go 68% osób (w 2010 r. – 42%). Powszechność Internetu w Polsce jest jednak nadal mniejsza niż przeciętnie w UE: 85% mieszkańców regionu korzysta z sieci co najmniej raz w tygodniu, a 79% codziennie.

Odsetek osób w wieku 16–74 lata korzystających z Internetu codziennie (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
PL 42 45 46 47 51 52 57 61 64 68
UE 53 56 58 62 65 67 71 72 76 79

Codzienna aktywność w Internecie jest powiązana m.in. z wiekiem i miejscem zamieszkania. Obecność online każdego dnia jest w Polsce powszechna wśród najmłodszych badanych: dotyczy ponad 90% osób w wieku 16-24 lata. Codziennie z sieci korzysta również większość (80%) osób w wieku 25–54 lata. Najmniej popularny Internet jest wśród osób w wieku 55–74 lata – korzystanie z niego każdego dnia deklaruje niespełna 40% z nich. Jest to dużo więcej niż na początku dekady (nieco ponad 10%), ale znacznie mniej niż średnio w UE (57%). Wyraźnie więcej użytkowników Internetu jest w dużych miastach (codzienną aktywność w sieci deklaruje 77% ich mieszkańców; w 2010 r. 53%) niż na obszarach wiejskich (gdzie odsetek internautów wynosi 58%, a w 2010 r. kształtował się na poziomie 33%).

Odsetek osób korzystających z Internetu codziennie według grup wieku (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018
16-24 lata 25-54 lata 55-74 lata 16-24 lata 25-54 lata 55-74 lata
PL 82 47 12 97 80 36
UE 78 59 27 96 87 57

Przemysł w polskiej gospodarce

Polska należy do najbardziej uprzemysłowionych krajów UE. Przemysł odpowiada za wytwarzanie 22% wartości dodanej brutto całej gospodarki (co plasuje Polskę w pierwszej dziesiątce państw UE pod tym względem) i zatrudnia 24% pracujących w kraju (w UE ten odsetek wynosi średnio 17%). W porównaniu z początkiem dekady zwiększyła się aktywność innowacyjna przedsiębiorstw przemysłowych: odsetek innowacyjnych przedsiębiorstw przemysłowych wzrósł z 17% w latach 2008–2010 do 24%. Najczęściej firmy wprowadzają innowacje procesowe: w latach 2016–2018 nowe lub ulepszone procesy biznesowe wprowadziło 20% przedsiębiorstw prowadzących działalność w przemyśle, podczas gdy nowe lub ulepszone produkty – 17% podmiotów.

Przedsiębiorstwa w sekcji przetwórstwo przemysłowe według poziomów techniki (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018
wysoka technika 2,4 2,6
średnio-wysoka technika 13,9 14,9
średnio-niska technika 33,2 38,0
niska technika 50,4 44,5

Innowacyjność przedsiębiorstw rośnie wraz ze stopniem zaawansowania techniki w jednostce. W przetwórstwie przemysłowym, największej sekcji przemysłu, najwięcej innowacyjnych firm jest wśród podmiotów wysokiej techniki (stanowią połowę z nich) oraz wśród przedsiębiorstw średnio-wysokiej techniki (42%). Natomiast wśród jednostek o średnio-niskim stopniu zaawansowania techniki innowacyjnych jest 24% firm, a wśród tych o niskiej technice – 19% podmiotów.

Przedsiębiorstwa innowacyjne według poziomów techniki w sekcji przetwórstwo przemysłowe (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018
wysoka technika 40,0 52,4
średnio-wysoka technika 31,5 42,1
średnio-niska technika 18,4 23,6
niska technika 11,6 18,5

Raport 2020
Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
Copyright (c) 2020 ApexCharts

logo
Główny Urząd Statystyczny
Aleja Niepodległości 208
00-925 Warszawa
SDG@stat.gov.pl