Z roku na rok kraje przeznaczają coraz więcej środków na działalność badawczo-rozwojową, co wpływa na innowacyjność gospodarki globalnej. Od 2005 r. światowe nakłady na B+R wzrosły ponad dwukrotnie – do 2,2 miliardów dolarów (w PPP). Blisko połowę nakładów na badania naukowe i prace rozwojowe ponoszą kraje Ameryki Północnej oraz Europy, choć ich wkład jest mniejszy niż w 2005 r. o ponad 10 p.proc. Wyraźnie zwiększyło się natomiast zaangażowanie krajów Azji Wschodniej w rozwój działalności B+R – obecnie odpowiadają one za blisko 35% światowych nakładów.

Wraz ze wzrostem nakładów na B+R zwiększa się intensywność inwestowania w te prace, mierzona wielkością nakładów na badania naukowe i prace rozwojowe w stosunku do PKB – w skali świata relacja ta wzrosła z 1,53% w 2005 r. do 1,72%. Intensywność prac badawczo-rozwojowych poprawiła się w większości regionów świata, jednak nadal występują znaczne różnice w ujęciu przestrzennym. Liderami innowacyjności pozostają Ameryka Północna oraz Azja Wschodnia, gdzie relacja nakładów na B+R do PKB wzrosła odpowiednio do 2,69% oraz 2,47%. Powyżej przeciętnej dla świata od lat utrzymują się również wydatki na B+R m.in. w Europie (wzrost do 1,86% PKB). Najniższą intensywnością prac B+R, znacznie słabszą niż w 2005 r., charakteryzuje się nadal Azja Środkowa (spadek do 0,14% PKB). Niski poziom wydatków na ten cel, oscylujący wokół 0,37% PKB, utrzymuje się również w Afryce Subsaharyjskiej.

Nakłady na działalność B+R w % PKB

W ciągu ostatniej dekady nastąpił dynamiczny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych. Niemal cała światowa populacja objęta jest zasięgiem cyfrowych sieci telefonicznych 2G (ponad 96% ludności) i nowszej − 3G (ponad 90%). Również sieć 4G, zapewniająca jeszcze do niedawna najszybszy i najlepszej jakości transfer danych, jest już szeroko rozpowszechniona i pokrywa zasięgiem obszar zamieszkały przez blisko 80% globalnej ludności. Równocześnie systematycznie zwiększa się liczba użytkowników Internetu. Od 2005 r. wzrosła ona 3,5-krotnie do ponad 4 mld osób, co stanowi 54% globalnej populacji. Liczba internautów zwiększyła się we wszystkich regionach świata, ale w nierównym stopniu i nadal obserwowane są znaczne dysproporcje w stopniu upowszechnienia sieci. Najwięcej osób ma Internet do dyspozycji w Europie (83% mieszkańców) i w obu Amerykach (77%); znacznie mniejszy jest dostęp do niego w regionie Azji i Pacyfiku (48%). Nadal najmniejszym odsetkiem użytkowników Internetu charakteryzuje się Afryka, gdzie z sieci korzysta zaledwie 28% mieszkańców.

Użytkownicy Internetu na 100 mieszkańców

W Polsce od początku dekady obserwowano stopniowy wzrost nakładów na prace badawczo-rozwojowe: w 2018 r. przeznaczono na nie ok. 6 mld euro, ponad dwukrotnie więcej niż w 2010 r. W większym stopniu wzrosły środki przeznaczane na nakłady bieżące niż na inwestycje. Zwiększyła się również intensywność prac B+R (z 0,72% w 2010 r. do 1,21% PKB), ale nadal kształtuje się poniżej przeciętnej w UE (która wzrosła w tym okresie z 1,92% do 2,12% PKB). Utrzymuje się również spory dystans kraju do europejskich liderów innowacyjności (m.in. Szwecji, Austrii, Niemiec oraz Danii), w których intensywność prac badawczo-rozwojowych jest blisko trzykrotnie wyższa niż w Polsce.
W porównaniu z 2010 r. zmieniła się struktura finansowania i prowadzenia działalności B+R. Obecnie ponad połowa środków przeznaczanych na ten cel pochodzi z sektora przedsiębiorstw (53%), natomiast mniejsza część z sektora rządowego (35%), podczas gdy w 2010 r. proporcje te były odwrotne (odpowiednio 24% i 61%). Po stronie realizacji prac badawczo-rozwojowych również wyraźnie wzrósł udział sektora przedsiębiorstw. Obecnie, podobnie jak w UE, odpowiada on za ok. dwie trzecie wydatkowanych środków na ten cel (oprócz własnych środków wykorzystuje także część środków pochodzących z sektora rządowego oraz zagranicy). Nadal stosunkowo dużym udziałem w strukturze nakładów na B+R według sektorów wykonawczych charakteryzuje się sektor szkolnictwa wyższego (ponad 30%). Istotnie zmniejszyło się natomiast zaangażowanie sektora rządowego w realizację działalności B+R.

Nakłady na działalność B+R w % PKB

Wraz ze wzrostem intensywności prac badawczo-rozwojowych w Polsce zwiększyła się liczebność personelu B+R: wyrażona w ekwiwalentach pełnego czasu pracy jest obecnie blisko dwukrotnie większa niż na początku dekady (162 tys. wobec 82 tys. w 2010 r.). Podobnie jak w innych krajach UE, wśród osób zaangażowanych w działalność B+R dominują pracownicy naukowo-badawczy (oprócz nich do personelu B+R zaliczani są technicy i pracownicy równorzędni oraz pozostały personel pomocniczy). Choć ich udział w ogólnej liczbie personelu B+R jest mniejszy niż w 2010 r. (73% wobec 79%), to nadal utrzymuje się powyżej przeciętnej w UE (oscylującej wokół 64%).

Personel B+R stanowi 0,96% aktywnych zawodowo w kraju, tj. dwukrotnie więcej niż na początku dekady (ale mniej niż przeciętnie w UE, gdzie udział ten wynosi 1,37%). Zwiększył się przede wszystkim personel B+R zatrudniony w sektorze przedsiębiorstw, który stanowi 0,51% aktywnych zawodowo (wobec 0,11% w 2010 r.). Więcej osób niż w 2010 r. jest również zaangażowanych w prace badawczo-rozwojowe w sektorze szkolnictwa wyższego (stanowią one 0,42% aktywnych zawodowo wobec 0,26% w 2010 r.). Najmniejsza jest liczebność personelu B+R zatrudnionego w sektorze rządowym oraz w sektorze prywatnych instytucji niekomercyjnych, który stanowi odpowiednio 0,03% i 0,01% ogółu aktywnych zawodowo.

Udział personelu B+R w ludności aktywnej zawodowo (%)

W Polsce pierwsza sieć oparta na technologii cyfrowej pojawiła się w drugiej połowie lat 90. Od 2003 r. niemal cała populacja naszego kraju (99%) znajduje się w zasięgu sieci 2G, a od 2015 r. – w zasięgu sieci nowych generacji (3G i 4G). Coraz więcej mieszkańców kraju regularnie korzysta z Internetu. Co najmniej raz w tygodniu korzysta z niego 78% osób w wieku 16–74 lata (na początku dekady było to 55%), a codziennie używa go 68% osób (w 2010 r. – 42%). Powszechność Internetu w Polsce jest jednak nadal mniejsza niż przeciętnie w UE: 85% mieszkańców regionu korzysta z sieci co najmniej raz w tygodniu, a 79% codziennie.

Odsetek osób w wieku 16–74 lata korzystających z Internetu codziennie (%)

Polska należy do najbardziej uprzemysłowionych krajów UE. Przemysł odpowiada za wytwarzanie 22% wartości dodanej brutto całej gospodarki (co plasuje Polskę w pierwszej dziesiątce państw UE pod tym względem) i zatrudnia 24% pracujących w kraju (w UE ten odsetek wynosi średnio 17%). W porównaniu z początkiem dekady zwiększyła się aktywność innowacyjna przedsiębiorstw przemysłowych: odsetek innowacyjnych przedsiębiorstw przemysłowych wzrósł z 17% w latach 2008–2010 do 24%. Najczęściej firmy wprowadzają innowacje procesowe: w latach 2016–2018 nowe lub ulepszone procesy biznesowe wprowadziło 20% przedsiębiorstw prowadzących działalność w przemyśle, podczas gdy nowe lub ulepszone produkty – 17% podmiotów.

Przedsiębiorstwa w sekcji przetwórstwo przemysłowe według poziomów techniki (%)