Raport 2020

Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
logo
logo
Cel 1
Cel 2
Cel 3
Cel 4
Cel 5
Cel 6
Cel 7
Cel 8
Cel 9
Cel 10
Cel 11
Cel 12
Cel 13
Cel 14
Cel 15
Cel 16
Cel 17

Cel 3. Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt

Zróżnicowany stan zdrowia mieszkańców świata

Postęp w medycynie i upowszechnianie opieki zdrowotnej pozytywnie wpływają na długość życia mieszkańców świata. Od 2005 r. przeciętne oczekiwane trwanie życia wydłużyło się o niemal 4 lata do 72 lat. W zdrowiu ludzie mają szansę przeżyć przeciętnie 63 lata (o 3 lata więcej niż w 2005 r.). Sytuacja poprawiła się na całym świecie, jednak nadal jest bardzo zróżnicowana pomiędzy bogatymi i biednymi regionami. Najdłuższego życia mogą oczekiwać mieszkańcy Europy (blisko 78 lat, o 4 lata więcej niż w 2005 r.); również oni mogą najdłużej cieszyć się zdrowiem (68 lat, odpowiednio o ponad 3 lata więcej). Najkrócej żyją mieszkańcy Afryki, którzy mogą spodziewać się dożycia 61 lat (o 8 lat więcej niż w 2005 r.), w tym 54 lat spędzonych w zdrowiu (odpowiednio o 7 lat więcej).

Istotnym sygnałem świadczącym o stopniowej poprawie stanu zdrowia mieszkańców świata jest znaczny spadek śmiertelności okołoporodowej oraz wśród najmłodszych dzieci. Od 2005 r. roczna liczba zgonów niemowląt na świecie zmniejszyła się z 45 do 30 na 1 tys. urodzeń żywych, a liczba kobiet, które zmarły w okresie połogu spadła z 296 do 211 na 100 tys. urodzeń żywych. Pomimo wyraźnej poprawy nadal najgorsza sytuacja jest w Afryce, szczególnie w jej subsaharyjskiej części. Współczynniki zgonów niemowląt oraz matek w tym regionie, choć o połowę mniejsze niż w 2005 r., są dwukrotnie wyższe niż średnio na świecie. Wpływ na śmiertelność w tych grupach ma m.in. dostęp do fachowej pomocy podczas porodu. Z takim wsparciem w Afryce Subsaharyjskiej odbywa się zaledwie 60% porodów (na świecie średnio ponad 80%), choć jest to wyraźnie więcej niż w 2004 r. (40%).

Przeciętne trwanie życia (w momencie narodzin)

Oczekiwane lata życia w zdrowiu (w momencie narodzin)

Pobierz więcej danych (.xls)
Przeciętne trwanie życia
(w momencie narodzin)
Oczekiwane lata życia w zdrowiu
(w momencie narodzin)
2005 2016 2005 2016
ŚWIAT 68,2 72,0 60,0 63,3
AFRYKA 53,4 61,2 46,7 53,8
AMERYKA 74,9 76,8 66,0 67,5
Azja Południowo-Wschodnia 65,4 69,5 56,6 60,4
EUROPA 73,5 77,5 65,1 68,4
Wschodnia część Morza Śródziemnego 66,2 69,1 57,0 59,7
Pacyfik Zachodni 74,7 76,9 66,9 68,9

Ogólne tendencje w Polsce

W Polsce obserwuje się podobne tendencje demograficzne jak na całym świecie. W porównaniu z 2010 r. oczekiwane trwanie życia wydłużyło się o 1,3 roku do 77,7 lat. Jest to nieco krótsza długość życia niż przeciętnie w UE (81,0 lat). W zdrowiu mieszkańcy Polski mają szansę przeżyć 62,4 lata (w UE średnio 63,6 lata), tj. o 2 lata dłużej niż w 2010 r. Niezmiennie trwanie życia kobiet (w tym w zdrowiu) jest dłuższe niż mężczyzn.

Polska jest krajem o relatywnie niskiej śmiertelności niemowląt; od 2010 r. roczna liczba zgonów na 1 tys. urodzeń żywych spadła z 5,0 do 3,8. Nadal jest to nieco powyżej średniej UE (która w latach 2010-2018 wynosiła 4,0-3,5). Zdecydowanie niższa niż w większości krajów UE jest natomiast umieralność matek w okresie okołoporodowym. W ostatnich latach w Polsce notuje się rocznie 2 zgony matek na 100 tys. urodzeń żywych, podczas gdy np. w Rumunii i na Łotwie – 19.

Przeciętne trwanie życia (w latach)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018
PL Kobiety 80,7 81,7
Mężczyźni 72,2 73,7
UE
Kobiety 82,8 83,6
Mężczyźni 76,9 78,3

Choroby cywilizacyjne

Podobnie jak inne kraje regionu, Polska zmaga się z rosnącą śmiertelnością z powodu tzw. chorób cywilizacyjnych. Wśród nich są choroby układu krążenia oraz nowotwory złośliwe, które stanowią najczęstszą przyczynę zgonów w kraju. Łącznie powodują 65% wszystkich zgonów, tj. więcej niż średnio w UE (61%), ale mniej niż w 2010 r. (70%). Śmiertelność z powodu chorób układu krążenia od lat utrzymuje się na stałym, wysokim poziomie – rocznie z ich powodu umiera ponad 440 osób na 100 tys. ludności (w UE – 370). Zwiększa się natomiast umieralność z powodu nowotworów złośliwych. W ostatnich latach są one przyczyną śmierci ponad 260 osób na 100 tys. ludności rocznie (podobnie jak w UE), podczas gdy na początku dekady było to odpowiednio 240 przypadków.

Struktura zgonów wg przyczyn (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
Polska Unia Europejska
2010 2018 2010 2017
układ krążenia 46,0 40,6 39,2 35,5
nowotwory 24,5 24,5 25,9 25,4
układ oddechowy 5,1 6,7 7,6 8,6
cukrzyca 1,7 2,2 2,2 2,3
pozostałe 22,7 26,2 25,1 28,3

Coraz częściej zgony w Polsce wynikają z chorób układu oddechowego (obecnie 6,7% wszystkich zgonów wobec 5,1% w 2010 r.) oraz cukrzycy (odpowiednio 2,2% wobec 1,7%). Z powodu chorób układu oddechowego rocznie umiera 69 osób na 100 tys. ludności (wobec 50 w 2010 r.). Jest to jednak mniej niż przeciętnie w UE, gdzie z tej przyczyny notuje się odpowiednio 88 zgonów. Liczba zgonów w wyniku cukrzycy w Polsce wzrosła natomiast od 2010 r. z 17 do 23 przypadków na 100 tys. ludności rocznie. Śmiertelność z tego powodu w kraju obecnie jest zbliżona do obserwowanej przeciętnie w UE, podczas gdy kilka lat wcześniej była od niej niższa.

Liczba zgonów wg przyczyn na 100 tys. ludności

Pobierz więcej danych (.xls)
Polska Unia Europejska
2010 2017 2010 2017
choroby układu krążenia 453,7 440,8 380,5 364,5
nowotwory złośliwe 241,5 262,5 251,0 261,0
cukrzyca 17,0 23,1 21,3 23,5
choroby układu oddechowego 50,4 69,3 73,8 88,1

Styl życia a zdrowie

Zapadalność na niektóre choroby zależy m.in. od stylu życia. W Polsce nadal problemem jest znaczne spożycie alkoholu i palenie tytoniu. Statystyczny mieszkaniec Polski rocznie spożywa ponad 11 litrów czystego alkoholu, co jest przeciętną ilością wśród krajów UE. Mężczyźni spożywają go zdecydowanie więcej (ponad 18 litrów) niż kobiety (5 litrów). Nadużywanie alkoholu jest coraz częstszą przyczyną zgonów w Polsce – liczba takich przypadków notowanych rocznie wzrosła od początku dekady z 4,6 do 7,0 na 100 tys. ludności. Jest to znacznie więcej niż przeciętnie w UE, gdzie co roku powodowane przez alkohol są średnio 3 zgony na 100 tys. ludności.

Nieco zmniejszyła się natomiast liczba palaczy papierosów w polskim społeczeństwie, co jest tendencją obserwowaną w całej UE. Obecnie pali je 30% mieszkańców Polski (w wieku 15 lat i więcej) wobec 33% w 2009 r. Tak jak przeciętnie w UE, po papierosa częściej sięgają mężczyźni (w Polsce pali 33% z nich) niż kobiety (26%).

Odsetek osób w wieku 15 lat i więcej palących papierosy (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
Polska Unia Europejska
2009 2017 2009 2017
ogółem 33 30 29 26
kobiety 28 26 25 22
mężczyźni 38 33 34 30

Narażenie na zanieczyszczenia powietrza

Na stan zdrowia społeczeństwa wpływa również stan środowiska, w tym jakość powietrza. Zgodnie z szacunkami Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) rocznie z powodu zanieczyszczenia powietrza w Polsce umiera przedwcześnie 44,5 tys. osób (co stanowi ponad 10% przypadków w całej UE). Jednym z najbardziej szkodliwych składników powietrza są drobne cząstki stałe PM2,5, których stężenie w powietrzu w Polsce dwukrotnie przekracza normę zalecaną przez WHO (10 μg/m3). Sytuacja się stopniowo poprawia; od 2010 r. stężenie drobnych pyłów zmniejszyło się z 30,5 μg/m3 do 23,8 μg/m3. Nadal jednak jest ono najwyższe (obok Bułgarii) wśród krajów UE, dla których średnie stężenie pyłów PM2,5 w powietrzu wynosi 14,1 μg/m3.

Narażenie na zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym PM2,5 (μg/m3)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2017
PL 30,5 23,8
UE 18,1 14,1

Stan zdrowia w ocenie Polaków

Z subiektywnych opinii mieszkańców Polski wynika, że stan zdrowia społeczeństwa poprawił się od początku dekady. Większość osób (60%) ocenia swoje zdrowie jako dobre lub bardzo dobre – jest to nieco więcej niż w 2010 r. (58%). Równocześnie, zmniejszył się odsetek osób wskazujących na zły lub bardzo zły stan zdrowia (do 13% z 15% w 2010 r.). Polacy nieco gorzej oceniają swoje zdrowie niż mieszkańcy UE ogółem. Średnio w UE na dobry lub bardzo dobry stan zdrowia wskazuje 69% osób, a na zły lub bardzo zły 8%. Zarówno w Polsce, jak i w całej UE, wśród ocen bardzo dobrych i dobrych przeważają te formułowane przez mężczyzn. Natomiast kobiety częściej niż mężczyźni deklarują, że ich stan zdrowia jest taki sobie (ani dobry ani zły), również więcej kobiet niż mężczyzn ocenia go jako zły lub bardzo zły.

Odsetek osób (w wieku 16 lat i więcej) oceniających swoje zdrowie jako dobre i złe (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
Polska Unia Europejska
2010 2018 2010 2018
dobre 39,9 43,7 45,4 46,5
złe 12,6 10,2 7,6 6,7

Dostęp do usług medycznych

Mieszkańcy Polski coraz rzadziej oceniają, że ich potrzeby medyczne są niezaspokojone. Obecnie uważa tak 8,5% osób (w UE 3,6%), podczas gdy w 2010 r. było ich 14,3%. W przeciwieństwie do ogólnej sytuacji w UE, gdzie najczęstszą przeszkodą są zbyt wysokie ceny usług, w Polsce niezmiennie największym utrudnieniem w zaspokojeniu potrzeb medycznych jest zbyt długi czas oczekiwania w kolejce (1/3 przypadków). Znacznie częściej niż na początku dekady mieszkańcy Polski przyznają, że wstrzymywali się z wizytą u lekarza, czekając, aż stan zdrowia poprawi się samoistnie; nadal wielu z nich tłumaczy się również brakiem czasu. Dużo rzadziej niż w 2010 r. wskazywane są natomiast jako przeszkoda zbyt wysokie koszty leczenia.

Przyczyny niezaspokojenia potrzeb medycznych (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
Polska Unia Europejska
2010 2018 2010 2018
nie było mnie stać 22,6 13,1 27,9 28,6
lista oczekujących 31,4 32,4 14,7 25,7
brak czasu 16,2 17,8 14,7 8,6
zbyt duża odległość/brak środka transportu 4,2 2,9 2,9 2,9
obawa przed badaniem, leczeniem 6,3 2,3 5,9 2,9
wolałem(am) poczekać 13,8 25,2 19,1 17,1
nie znam żadnego dobrego lekarza 1,3 1,4 1,5 2,9
inne powody 4,3 5,0 13,2 11,4

Raport 2020
Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
Copyright (c) 2020 ApexCharts

logo
Główny Urząd Statystyczny
Aleja Niepodległości 208
00-925 Warszawa
SDG@stat.gov.pl