Zmiany klimatyczne na świecie
Z prowadzonych w różnych regionach świata obserwacji i pomiarów wynika, że klimat na Ziemi ociepla się w coraz szybszym tempie. Aby przeciwdziałać niekorzystnym zmianom, w 2015 r. podczas konferencji klimatycznej w Paryżu (COP21) przyjęto ogólnoświatowy plan zwany Porozumieniem paryskim. Ponad 190 krajów zobowiązało się w nim do działania na rzecz ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5°C powyżej poziomu z epoki przedprzemysłowej (tj. 14°C w latach 1850–1899). Dobiegająca końca obecna dekada jest najcieplejszą w historii pomiarów: średnia temperatura na świecie w tym okresie była o ponad 1,3°C wyższa niż w latach 1951–1980 (tzw. wielolecie; szacowana średnia temperatura w tym okresie wyniosła 14°C), podczas gdy w dekadzie 2001–2010 przekroczyła średnią z wielolecia o 1,0°C, a w latach 1991–2000 – o 0,6°C. Wśród regionów świata najbardziej wzrosła temperatura w Europie (w bieżącej dekadzie była o blisko 2°C wyższa od średniej wieloletniej), natomiast najmniej – w Azji Południowej, Azji Południowo-Wschodniej oraz Oceanii (po niespełna 1°C). Również w Polsce średnia temperatura z dekady na dekadę rośnie coraz szybciej. W bieżącym dziesięcioleciu było o 1,8°C cieplej niż w latach 1951–1980, podczas gdy w okresie 2001–2010 r. – o 1,1°C, a 1991–2000 r. – o 0,7°C.
Zmiana średniej temperatury przygruntowej w odniesieniu do okresu 1951–1980 (°C)
Pobierz więcej danych (.xls)| 2001-2010 | 2011-2019 | |
|---|---|---|
| ŚWIAT | 1,0 | 1,3 |
| AFRYKA | 1,0 | 1,1 |
| Afryka Północna | 1,2 | 1,3 |
| AMERYKA | 0,9 | 1,2 |
| Ameryka Południowa | 0,8 | 1,1 |
| Ameryka Północna | 1,1 | 1,2 |
| Ameryka Środkowa | 0,6 | 1,1 |
| Karaiby | 0,8 | 1,0 |
| AZJA | 1,0 | 1,1 |
| Azja Południowa | 0,8 | 0,9 |
| Azja Południowo-Wschodnia | 0,6 | 0,9 |
| Azja Środkowa | 1,5 | 1,3 |
| Azja Wschodnia | 1,2 | 1,2 |
| Azja Zachodnia | 1,0 | 1,4 |
| EUROPA | 1,3 | 1,9 |
| Europa Południowa | 1,0 | 1,5 |
| Europa Północna | 1,2 | 1,5 |
| Europa Wschodnia | 1,4 | 1,9 |
| Europa Zachodnia | 1,2 | 1,7 |
| OCEANIA | 0,7 | 1,0 |
| Polska | 1,1 | 1,8 |
Emisja CO2 na świecie
Jedną z przyczyn globalnego ocieplenia jest emisja gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku węgla (CO2). Światowa roczna emisja tego gazu zwiększyła się w porównaniu z 2005 r. o ponad 20% (do 36 mld ton). O 50% więcej dwutlenku węgla niż w 2005 r. generuje Azja Wschodnia i kraje Pacyfiku, tj. region, z którego pochodzi najwięcej (blisko 40%) światowej emisji CO2 (w tym z Chin 27%). Zmniejszyła się natomiast emisja dwutlenku węgla przez Amerykę Północną (o 13%) oraz kraje Europy i Azji Środkowej (o 9%), tj. kolejnych największych generatorów tego gazu, odpowiadających w sumie za ponad 30% światowej emisji CO2.
Na 1 mieszkańca świata przypada rocznie 5 ton dwutlenku węgla wyemitowanego do atmosfery, tj. o pół tony więcej niż w 2005 r. Statystycznie najwięcej CO2 emituje mieszkaniec Ameryki Północnej – blisko 16 ton, tj. ponad 3-krotnie więcej niż przeciętny mieszkaniec świata. Więcej dwutlenku węgla niż średnio na świecie (6–7 ton) przypada również na mieszkańca Europy i Azji Środkowej, Azji Wschodniej i krajów Pacyfiku oraz Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Najmniejsza jest emisja dwutlenku węgla w Afryce Subsaharyjskiej – niespełna 1 tona na mieszkańca regionu. Stosunkowo niewielka emisja tego gazu (po 2–3 tony) przypada również na mieszkańca Azji Południowej oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów. W Polsce wielkość emisji CO2 przypadająca na 1 mieszkańca jest wyższa od przeciętnej dla świata i wynosi 8 ton.
Emisja CO2 (tony na 1 mieszkańca)
Dane dla świata dotyczą 2014 r.
Pobierz więcej danych (.xls)| 2005 | 2014 | 2016 | |
|---|---|---|---|
| ŚWIAT | 4,5 | 5,0 | . |
| Afryka Subsaharyjska | 0,9 | 0,9 | 0,8 |
| Ameryka Łacińska i Karaiby | 2,7 | 3,1 | 2,9 |
| Ameryka Północna | 19,4 | 16,3 | 15,5 |
| Azja Południowa | 0,9 | 1,5 | 1,5 |
| Azja Wschodnia i kraje Pacyfiku | 4,4 | 6,2 | 6,1 |
| Bliski Wschód i Afryka Północna | 5,3 | 6,3 | 6,0 |
| Europa i Azja Środkowa | 7,9 | 7,0 | 6,9 |
| Polska | 7,9 | 7,5 | 7,9 |
Emisja gazów cieplarnianych w Polsce
Ilość gazów cieplarnianych rocznie emitowanych przez całą UE zmniejszyła się w porównaniu z 2010 r. (o 12%). W Polsce ich emisja utrzymuje się na stosunkowo stałym poziomie. Co roku do atmosfery dostaje się ponad 400 mln ton gazów cieplarnianych wytworzonych przez krajową gospodarkę, co stanowi 9,8% całkowitej emisji w UE (wobec 8,6% w 2010). Podobnie jak w innych krajach, większość wytworzonych gazów (ponad 80%) jest efektem procesów energetycznych, tj. spalania paliw przez gospodarkę i emisji lotnej z paliw. Pozostała emisja gazów cieplarnianych pochodzi z rolnictwa (8%), procesów przemysłowych i użytkowania produktów (6%) oraz gospodarowania odpadami (3%).
Na 1 mieszkańca kraju przypada rocznie 11 ton gazów cieplarnianych wydalonych przez gospodarkę do atmosfery. To nieco więcej niż średnio w UE, gdzie wielkość ta wynosi 9 ton i jest niższa niż na początku dekady (10 ton). Przy redukcji emisji w większości krajów członkowskich, Polska przesunęła się na 7. miejsce wśród największych emitentów gazów cieplarnianych na 1 mieszkańca w UE z 11. pozycji w 2010 r.
Emisja gazów cieplarnianych (tony na 1 mieszkańca)
Pobierz więcej danych (.xls)| 2010 | 2015 | 2018 | |
|---|---|---|---|
| PL | 10,9 | 10,4 | 11,0 |
| UE | 9,8 | 8,8 | 8,6 |
Ograniczaniu ilości gazów cieplarnianych wydalanych do atmosfery sprzyja m.in. przechodzenie na niskoemisyjne źródła energii, w szczególności na źródła odnawialne. W Polsce są one wykorzystywane na nieco większą skalę niż na początku dekady: z OZE pochodzi 11% końcowego zużycia energii brutto wobec 9% w 2010 r. (w UE ten udział zwiększył się z 13% do 18%). W efekcie, przy stopniowej redukcji paliw kopalnianych, zużycie jednego dżula energii powoduje wytworzenie o 5% mniejszej ilości gazów cieplarnianych niż w 2010 r. W UE ilość ta zmniejszyła się średnio o 8%, a liderami pod tym względem są m.in. Finlandia, Dania oraz Szwecja (spadek o 26%–23%), które stosują odnawialne źródła energii na relatywnie dużą skalę.
Intensywność emisji gazów cieplarnianych związanej z energią (2010=100)
Pobierz więcej danych (.xls)| 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PL | 100,0 | 98,9 | 101,0 | 99,2 | 98,8 | 99,0 | 97,5 | 96,9 | 95,2 |
| UE | 100,0 | 99,5 | 99,1 | 97,6 | 96,1 | 95,8 | 94,7 | 93,3 | 91,7 |
Emisja CO2 z transportu
Jednym z emitentów gazów cieplarnianych jest transport, w szczególności transport drogowy. W trosce o jakość powietrza UE określa normy emisji dwutlenku węgla dla producentów samochodów. Norma emisji wyznaczona na 2021 r. dla samochodów osobowych to 95 g/km, natomiast dla samochodów dostawczych na 2020 r. – 147 g/km. Ilość dwutlenku węgla wytwarzanego przeciętnie przez nowe samochody osobowe zarejestrowane w Polsce zmniejszyła się ze 146 g na 1 km w 2010 r. do 128 g w 2018 r. (tj. o 12%). Emisja ta pozostaje wyższa niż średnio w UE, gdzie w latach 2010–2018 ograniczono ilość dwutlenku węgla emitowanego przez nowe samochody osobowe ze 140 g/km do 120 g/km (tj. o 14%). Emisyjność nowych samochodów jest uzależniona m.in. od typu pojazdu oraz rodzaju silnika i napędu. Wśród krajów UE najmniej dwutlenku węgla wytwarzają nowe samochody użytkowane w Holandii, na Malcie i w Portugalii, które emitują przeciętnie 106 g tego gazu na 1 km.
Średnia emisja CO2 przez nowe samochody osobowe (g/km)
Dane za 2010 r. dotyczą UE-27 (bez Chorwacji)
Pobierz więcej danych (.xls)| 2005 | 2019 | |
|---|---|---|
| PL | 146,2 | 127,8 |
| UE | 140,3a | 120,4 |
a Bez Chorwacji.
Raport 2020
Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
Copyright (c) 2020 ApexCharts
