Raport 2020

Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
logo
logo
Cel 1
Cel 2
Cel 3
Cel 4
Cel 5
Cel 6
Cel 7
Cel 8
Cel 9
Cel 10
Cel 11
Cel 12
Cel 13
Cel 14
Cel 15
Cel 15
Cel 15

Cel 13. Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom

Zmiany klimatyczne na świecie

Z prowadzonych w różnych regionach świata obserwacji i pomiarów wynika, że klimat na Ziemi ociepla się w coraz szybszym tempie. Aby przeciwdziałać niekorzystnym zmianom, w 2015 r. podczas konferencji klimatycznej w Paryżu (COP21) przyjęto ogólnoświatowy plan zwany Porozumieniem paryskim. Ponad 190 krajów zobowiązało się w nim do działania na rzecz ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5°C powyżej poziomu z epoki przedprzemysłowej (tj. 14°C w latach 1850–1899). Dobiegająca końca obecna dekada jest najcieplejszą w historii pomiarów: średnia temperatura na świecie w tym okresie była o ponad 1,3°C wyższa niż w latach 1951–1980 (tzw. wielolecie; szacowana średnia temperatura w tym okresie wyniosła 14°C), podczas gdy w dekadzie 2001–2010 przekroczyła średnią z wielolecia o 1,0°C, a w latach 1991–2000 – o 0,6°C. Wśród regionów świata najbardziej wzrosła temperatura w Europie (w bieżącej dekadzie była o blisko 2°C wyższa od średniej wieloletniej), natomiast najmniej – w Azji Południowej, Azji Południowo-Wschodniej oraz Oceanii (po niespełna 1°C). Również w Polsce średnia temperatura z dekady na dekadę rośnie coraz szybciej. W bieżącym dziesięcioleciu było o 1,8°C cieplej niż w latach 1951–1980, podczas gdy w okresie 2001–2010 r. – o 1,1°C, a 1991–2000 r. – o 0,7°C.

Zmiana średniej temperatury przygruntowej w odniesieniu do okresu 1951–1980 (°C)

Pobierz więcej danych (.xls)
2001-2010 2011-2019
ŚWIAT 1,0 1,3
AFRYKA 1,0 1,1
Afryka Północna 1,2 1,3
AMERYKA 0,9 1,2
Ameryka Południowa 0,8 1,1
Ameryka Północna 1,1 1,2
Ameryka Środkowa 0,6 1,1
Karaiby 0,8 1,0
AZJA 1,0 1,1
Azja Południowa 0,8 0,9
Azja Południowo-Wschodnia 0,6 0,9
Azja Środkowa 1,5 1,3
Azja Wschodnia 1,2 1,2
Azja Zachodnia 1,0 1,4
EUROPA 1,3 1,9
Europa Południowa 1,0 1,5
Europa Północna 1,2 1,5
Europa Wschodnia 1,4 1,9
Europa Zachodnia 1,2 1,7
OCEANIA 0,7 1,0
Polska 1,1 1,8

Emisja CO2 na świecie

Jedną z przyczyn globalnego ocieplenia jest emisja gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku węgla (CO2). Światowa roczna emisja tego gazu zwiększyła się w porównaniu z 2005 r. o ponad 20% (do 36 mld ton). O 50% więcej dwutlenku węgla niż w 2005 r. generuje Azja Wschodnia i kraje Pacyfiku, tj. region, z którego pochodzi najwięcej (blisko 40%) światowej emisji CO2 (w tym z Chin 27%). Zmniejszyła się natomiast emisja dwutlenku węgla przez Amerykę Północną (o 13%) oraz kraje Europy i Azji Środkowej (o 9%), tj. kolejnych największych generatorów tego gazu, odpowiadających w sumie za ponad 30% światowej emisji CO2.

Na 1 mieszkańca świata przypada rocznie 5 ton dwutlenku węgla wyemitowanego do atmosfery, tj. o pół tony więcej niż w 2005 r. Statystycznie najwięcej CO2 emituje mieszkaniec Ameryki Północnej – blisko 16 ton, tj. ponad 3-krotnie więcej niż przeciętny mieszkaniec świata. Więcej dwutlenku węgla niż średnio na świecie (6–7 ton) przypada również na mieszkańca Europy i Azji Środkowej, Azji Wschodniej i krajów Pacyfiku oraz Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Najmniejsza jest emisja dwutlenku węgla w Afryce Subsaharyjskiej – niespełna 1 tona na mieszkańca regionu. Stosunkowo niewielka emisja tego gazu (po 2–3 tony) przypada również na mieszkańca Azji Południowej oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów. W Polsce wielkość emisji CO2 przypadająca na 1 mieszkańca jest wyższa od przeciętnej dla świata i wynosi 8 ton.

Emisja CO2 (tony na 1 mieszkańca)

Dane dla świata dotyczą 2014 r.

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2014 2016
ŚWIAT 4,5 5,0 .
Afryka Subsaharyjska 0,9 0,9 0,8
Ameryka Łacińska i Karaiby 2,7 3,1 2,9
Ameryka Północna 19,4 16,3 15,5
Azja Południowa 0,9 1,5 1,5
Azja Wschodnia i kraje Pacyfiku 4,4 6,2 6,1
Bliski Wschód i Afryka Północna 5,3 6,3 6,0
Europa i Azja Środkowa 7,9 7,0 6,9
Polska 7,9 7,5 7,9

Emisja gazów cieplarnianych w Polsce

Ilość gazów cieplarnianych rocznie emitowanych przez całą UE zmniejszyła się w porównaniu z 2010 r. (o 12%). W Polsce ich emisja utrzymuje się na stosunkowo stałym poziomie. Co roku do atmosfery dostaje się ponad 400 mln ton gazów cieplarnianych wytworzonych przez krajową gospodarkę, co stanowi 9,8% całkowitej emisji w UE (wobec 8,6% w 2010). Podobnie jak w innych krajach, większość wytworzonych gazów (ponad 80%) jest efektem procesów energetycznych, tj. spalania paliw przez gospodarkę i emisji lotnej z paliw. Pozostała emisja gazów cieplarnianych pochodzi z rolnictwa (8%), procesów przemysłowych i użytkowania produktów (6%) oraz gospodarowania odpadami (3%).

Na 1 mieszkańca kraju przypada rocznie 11 ton gazów cieplarnianych wydalonych przez gospodarkę do atmosfery. To nieco więcej niż średnio w UE, gdzie wielkość ta wynosi 9 ton i jest niższa niż na początku dekady (10 ton). Przy redukcji emisji w większości krajów członkowskich, Polska przesunęła się na 7. miejsce wśród największych emitentów gazów cieplarnianych na 1 mieszkańca w UE z 11. pozycji w 2010 r.

Emisja gazów cieplarnianych (tony na 1 mieszkańca)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2015 2018
PL 10,9 10,4 11,0
UE 9,8 8,8 8,6

Ograniczaniu ilości gazów cieplarnianych wydalanych do atmosfery sprzyja m.in. przechodzenie na niskoemisyjne źródła energii, w szczególności na źródła odnawialne. W Polsce są one wykorzystywane na nieco większą skalę niż na początku dekady: z OZE pochodzi 11% końcowego zużycia energii brutto wobec 9% w 2010 r. (w UE ten udział zwiększył się z 13% do 18%). W efekcie, przy stopniowej redukcji paliw kopalnianych, zużycie jednego dżula energii powoduje wytworzenie o 5% mniejszej ilości gazów cieplarnianych niż w 2010 r. W UE ilość ta zmniejszyła się średnio o 8%, a liderami pod tym względem są m.in. Finlandia, Dania oraz Szwecja (spadek o 26%–23%), które stosują odnawialne źródła energii na relatywnie dużą skalę.

Intensywność emisji gazów cieplarnianych związanej z energią (2010=100)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
PL 100,0 98,9 101,0 99,2 98,8 99,0 97,5 96,9 95,2
UE 100,0 99,5 99,1 97,6 96,1 95,8 94,7 93,3 91,7

Emisja CO2 z transportu

Jednym z emitentów gazów cieplarnianych jest transport, w szczególności transport drogowy. W trosce o jakość powietrza UE określa normy emisji dwutlenku węgla dla producentów samochodów. Norma emisji wyznaczona na 2021 r. dla samochodów osobowych to 95 g/km, natomiast dla samochodów dostawczych na 2020 r. – 147 g/km. Ilość dwutlenku węgla wytwarzanego przeciętnie przez nowe samochody osobowe zarejestrowane w Polsce zmniejszyła się ze 146 g na 1 km w 2010 r. do 128 g w 2018 r. (tj. o 12%). Emisja ta pozostaje wyższa niż średnio w UE, gdzie w latach 2010–2018 ograniczono ilość dwutlenku węgla emitowanego przez nowe samochody osobowe ze 140 g/km do 120 g/km (tj. o 14%). Emisyjność nowych samochodów jest uzależniona m.in. od typu pojazdu oraz rodzaju silnika i napędu. Wśród krajów UE najmniej dwutlenku węgla wytwarzają nowe samochody użytkowane w Holandii, na Malcie i w Portugalii, które emitują przeciętnie 106 g tego gazu na 1 km.

Średnia emisja CO2 przez nowe samochody osobowe (g/km)

Dane za 2010 r. dotyczą UE-27 (bez Chorwacji)

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2019
PL 146,2 127,8
UE 140,3a 120,4

a Bez Chorwacji.

Raport 2020
Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
Copyright (c) 2020 ApexCharts

logo
Główny Urząd Statystyczny
Aleja Niepodległości 208
00-925 Warszawa
SDG@stat.gov.pl