Raport 2020

Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
logo
logo
Cel 1
Cel 2
Cel 3
Cel 4
Cel 5
Cel 6
Cel 7
Cel 8
Cel 9
Cel 10
Cel 11
Cel 12
Cel 13
Cel 14
Cel 15
Cel 15
Cel 15

Cel 8. Promować stabilny, zrównoważony i inkluzywny wzrost gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich ludzi

Wzrost gospodarczy na świecie

Od 2005 r. światowa gospodarka zwiększyła się realnie o 45%. Z roku na rok rosła w stosunkowo stabilnym tempie, wyjątkiem były lata 2008-2009. Kryzys gospodarczy dotknął wówczas większość regionów globu i w rezultacie PKB dla świata w 2009 r. zmniejszył się o 1,3% w skali roku.
W porównaniu z 2005 r. najbardziej, blisko dwukrotnie, wzrósł produkt krajowy brutto w Azji. Tempo rozwoju gospodarczego w tym regionie było jednak nierównomierne: wyraźnie słabszy niż w pozostałych częściach Azji był wzrost PKB w Azji Zachodniej (67%), obejmującej m.in. kraje takie jak: Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie oraz Izrael (gdzie PKB wzrósł mniej niż przeciętnie w regionie), Syria (gdzie obserwowano głęboki spadek PKB), ale także Katar, Turcja czy Irak (notujące wysoką dynamikę PKB). W Afryce PKB wzrósł od 2005 r. o 62% (w większym stopniu w Afryce Subsaharyjskiej – 79% niż w Północnej – 36%), a w Oceanii – o 42% Gospodarka obu Ameryk łącznie zwiększyła się o 27%, przy czym wzrost PKB w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach (34%) był wyższy niż w Ameryce Północnej (25%). W Europie PKB realnie przekroczył poziom z 2005 r. o 20%, ale tempo wzrostu gospodarczego w poszczególnych częściach regionu było bardzo zróżnicowane. W niewielkim stopniu zwiększyła się gospodarka w Europie Południowej (o 4%), znaczny wzrost odnotowano natomiast w Europie Wschodniej (o 40%), w tym w Polsce (o ok. 70%).

Dynamika PKB (2005=100)

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
ŚWIAT 100,0 104,5 109,1 111,3 109,9 114,8 118,6 121,9 125,2 129,0 132,9 136,5 141,0 145,4 .
AFRYKA 100,0 105,9 112,4 119,3 123,9 130,8 129,8 139,6 141,1 145,4 149,2 151,9 157,2 162,2 .
AMERYKA 100,0 103,4 106,1 106,9 104,2 107,6 110,1 112,7 115,0 117,5 120,0 121,2 123,7 126,6 .
AZJA 100,0 106,9 115,0 120,0 123,2 132,6 140,4 147,4 155,3 162,9 170,7 179,1 188,1 196,6 .
EUROPA 100,0 103,7 107,3 108,3 103,4 105,8 107,9 108,0 108,6 110,4 112,5 114,6 117,4 119,8 .
Polska 100,0 106,2 113,6 118,4 121,7 126,1 132,4 134,5 136,4 140,9 146,3 150,8 158,2 166,6 173,4
OCEANIA 100,0 103,6 107,5 109,1 111,3 114,0 118,2 121,3 124,4 127,7 131,6 134,8 138,7 141,5 .

Nierównomierne tempo wzrostu, przeważnie szybsze w krajach rozwijających się niż wysoko rozwiniętych, spowodowało zmiany w strukturze światowej gospodarki. W 2005 r. główny wkład w globalny PKB zapewniały: Europa (34%, w tym Europa Zachodnia niemal 15%), Ameryka Północna (30%) oraz Azja (26%). Obecnie największą część światowego PKB wypracowują kraje azjatyckie (37%, w tym głównie kraje Azji Wschodniej – 25%), a dopiero w dalszej kolejności Ameryka Północna oraz Europa (na które przypada po 26%).

Struktura światowego PKB według regionów (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2018
AZJA 26,0 37,2
AMERYKA 35,9 32,5
EUROPA 33,8 25,6
AFRYKA 2,0 2,8
OCEANIA 1,9 2,0

Nieznacznie zmniejszyły się ogromne dysproporcje pomiędzy regionami pod względem wartości PKB przypadającej na 1 mieszkańca. W skali świata jest to przeciętnie kwota 11 tys. USD. Najbogatszym regionem pozostaje Ameryka Północna, w której wartość PKB na 1 mieszkańca to blisko 5,5-krotność przeciętnej globalnej (w 2005 r. była to prawie 6-krotność). Podobnie jak kilkanaście lat wcześniej ponad 3,5 razy wyższa od średniej dla świata jest wartość PKB per capita w regionie Oceanii. Natomiast w Europie na 1 mieszkańca przypada wartość PKB o ponad 2,5-razy większa niż przeciętnie na świecie (w 2005 r. było to trzy razy więcej). Znacznie zmniejszyła się przewaga nad średnią globalną w Europie Północnej (gdzie PKB na 1 mieszkańca w 2005 r. było ponad 5,5 razy wyższe niż przeciętnie na świecie, a obecnie jest ok. 4-krotnie większe). W pozostałych regionach świata PKB na 1 mieszkańca przeważnie kształtuje się poniżej średniej globalnej. Najbiedniejsze pozostają kraje Afryki, w których ta wartość wynosi zaledwie 1,8 tys. USD, tj. niecałe 17% średniej dla świata (podobnie jak w 2005 r.). Wyraźna poprawa nastąpiła natomiast w Azji, gdzie PKB per capita zwiększyło się z 43% przeciętnej globalnej do ponad 62% (najbardziej wzrosła ta relacja w Azji Wschodniej - z 75% do 114%).

Praca na świecie

Na długotrwały wzrost gospodarczy istotny wpływ ma wydajność pracy (mierzona wartością PKB przypadającą na 1 pracującego). Od 2005 r. na świecie zwiększyła się ona realnie o 24%. W największym stopniu wzrosła wydajność pracy w krajach azjatyckich: w regionie Azji Południowej i Wschodniej (po ponad 80%) oraz Środkowej i Południowo-Wschodniej (w granicach 70-60%). O ponad 20% większe niż w 2005 r. PKB wypracowuje pracownik w krajach afrykańskich, a o 17% wyższe − w regionie Oceanii. W Ameryce Północnej i Europie wydajność pracy zwiększyła się po 14%. Natomiast w Ameryce Łacińskiej i Karaibach (gdzie od kilku lat wydajność pracy z roku na rok spada), wartość PKB przypadająca na 1 pracującego jest zaledwie o 6% wyższa niż w 2005 r.

PKB na 1 mieszkańca (USD)

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2018
ŚWIAT 7279 11232
AFRYKA 1232 1856
Afryka Północna 1928 2814
Afryka Subsaharyjska 1046 1638
AMERYKA 19 326 27 722
Ameryka Łacińska i Karaiby 5141 8683
Ameryka Północna 43438 61221
AZJA 3115 6982
Azja Południowa 800 2083
Azja Południowo-Wschodnia 1709 4539
Azja Środkowa 1594 3972
Azja Wschodnia 5473 12816
Azja Zachodnia 7348 12095
EUROPA 22040 29279
Europa Południowa 24102 27585
Europa Północna 41573 47699
Europa Wschodnia 5473 11106
Europa Zachodnia 36654 47885
OCEANIA 26959 41469

Dostęp do pracy na świecie jest zróżnicowany. W skali globu stopa bezrobocia nieco przekracza 5% i jest niższa niż w 2005 r., kiedy wynosiła 6%. Najmniejsze jest bezrobocie w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz Ameryce Północnej, gdzie pracy poszukuje 3-4% aktywnych zawodowo. O pracę nadal najtrudniej jest w Afryce Północnej (gdzie stopa bezrobocia wynosi 12%) i Azji Zachodniej (10%). Sytuacja w tych regionach nie poprawiła się od 2005 r., a problem braku pracy dwukrotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn: w Afryce Północnej stopa bezrobocia wśród kobiet zbliża się do 22% (wśród mężczyzn wynosi 9%), natomiast w Azji Zachodniej przekracza 15% (wobec 8% dla mężczyzn).

W różnym stopniu na świecie są również szanowane podstawowe prawa pracownicze. Kraje, które ratyfikowały konwencje o wolności związkowej oraz o zasadach organizowania się i rokowań zbiorowych są pod tym względem monitorowane przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP). Według wskaźnika obliczanego przez MOP (który przyjmuje wartości od 0 – najlepszej do 10 – najgorszej) w największym stopniu poszanowane są przepisy pracownicze w Europie i Ameryce Północnej (gdzie wskaźnik wynosi 1), natomiast w najmniejszym - w Środkowej i Południowej Azji (wartość 7) oraz Afryce Północnej i Azji Zachodniej (wartość 6). Średnio dla świata wskaźnik poziomu przestrzegania prawa pracy wynosi 3. W Polsce, według MOP, prawo pracy jest przestrzegane w wysokim stopniu. Ocenę 0,3, tj. bliską najlepszej, uzyskali pracodawcy pod względem zabezpieczenia praw pracowniczych w praktyce. Stosunkowo wysoko oceniono także same przepisy prawne, dla których wskaźnik wyniósł 1,2.

Stopa bezrobocia osób w wieku 15 lat i więcej (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2019
ŚWIAT 5,9 5,4
Afryka Północna 12,8 12,1
Afryka Subsaharyjska 5,9 5,9
Ameryka Łacińska i Karaiby 7,9 8,1
Ameryka Północna 5,3 3,9
Azja Południowa 5,3 5,4
Azja Południowo-Wschodnia 4,4 3,0
Azja Środkowa 7,9 5,8
Azja Wschodnia 4,5 4,1
Azja Zachodnia 9,2 9,7
EUROPA 8,7 6,2
OCEANIA 4,5 4,7

Zamożność mieszkańców Polski

Polska należy do państw, które stopiono nadrabiają dystans dzielący je od najbogatszych gospodarek UE. Od 2010 r. produkt krajowy brutto kraju zwiększył się realnie o 38%, podczas gdy PKB całej UE wzrósł o niespełna 15%. Wartość PKB przypadająca na 1 mieszkańca Polski (w PPS) nadal jest dużo niższa od przeciętnej w regionie i wynosi 72% średniej dla UE. Różnica ta jest jednak znacznie mniejsza niż w 2010 r. kiedy PKB per capita w kraju stanowił 62% przeciętnej unijnej wartości. Korzystną tendencją jest również wzrost wydajności pracy – w odniesieniu do 2010 r. w Polsce zwiększyła się ona realnie o 29% (wobec wzrostu o 7% przeciętnie w UE) i nominalne wynosi prawie 80% przeciętnej w regionie (wobec 70% na początku dekady).

PKB na 1 mieszkańca (PPS)

PPS jest w wspólną umowną walutą przyjętą w UE na potrzeby dokonywania porównań międzynarodowych, dzięki której możliwe jest wyeliminowanie różnic cen pomiędzy krajami.

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2019
PL 15 930 23 300
UE 25 510 32 020
Wzrost gospodarczy w Polsce jest w mniejszym stopniu niż w wielu innych krajach UE pobudzany przez inwestycje. Nakłady brutto na środki trwałe w ostatnich kilku latach w Polsce oscylują wokół 18% PKB, podczas gdy średnio w UE nieco przekraczają 20%. Relatywie niska jest stopa inwestycji przedsiębiorstw – od lat w kraju utrzymuje się na poziomie 10% wobec 12% przeciętnie w regionie. Większa niż w wielu innych krajach jest natomiast skala inwestycji sektora rządowego w Polsce, którego nakłady rocznie sięgają 4-5% PKB, podczas gdy średnio w UE wynoszą 3% PKB.

Realna wydajność pracy na 1 pracującego (2010=100)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
PL 100,0 104,2 105,4 106,7 108,4 111,3 113,9 117,8 123,5 129,4
UE 100,0 101,7 101,4 102,0 102,6 103,9 104,6 105,7 106,4 106,9

Polski rynek pracy

Sukcesywny wzrost gospodarczy sprzyjał poprawie sytuacji na polskim rynku pracy. Wskaźnik zatrudnienia zwiększył się (z 64% w 2010 r. do 73%) i obecnie jest zbliżony do średniej unijnej. Stopa bezrobocia wyraźnie spadła (z 10% do 3%) i należy do najniższych w regionie. Ograniczeniu uległo długotrwałe bezrobocie: spośród bezrobotnych 22% osób poszukuje pracy dłużej niż 12 miesięcy (wobec 31% w 2010 r.), tj. mniej niż przeciętnie w UE, gdzie odsetek ten nadal przekracza 40%.
W dużym stopniu poprawiła się sytuacja ludzi młodych, wkraczających na rynek pracy i należących do grup, którym najtrudniej zdobyć zatrudnienie. W porównaniu z 2010 r. stopa bezrobocia wśród osób w wieku 15–24 lata zmniejszyła się ponad dwukrotnie, do 10%. Jest ona znacznie niższa od przeciętnej w UE (która wynosi 14%), podczas gdy na początku dekady nieco ją przekraczała. Nieco mniej młodych osób znajduje się całkowicie poza sferą zatrudnienia i edukacji. Obecnie, podobnie jak przeciętnie w UE, spośród osób w wieku 15-29 lat 12% ani nie pracuje, ani nie dokształca się, podczas gdy w 2010 r. było ich 15%.

Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lata (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2019
PL kobiety 57,3 65,3
mężczyźni 71,3 80,7
UE
kobiety 62,1 68,2
mężczyźni 75,1 79,6

Tak jak w większości krajów Unii, w Polsce zmniejszył się odsetek osób biernych zawodowo – obecnie 25% osób w wieku 20–64 lata nie podejmuje ani nie poszukuje pracy (w UE średnio 21%), podczas gdy w 2010 r. było to niemal 29%. Nieco zmieniły się główne przyczyny bierności. Najczęstszymi powodami są obowiązki opiekuńcze i rodzinne (w Polsce 31% przypadków, a w UE 22%), a następnie przejście na emeryturę (odpowiednio 28% i 18%), natomiast na początku dekady zarówno w kraju, jak i w regionie kolejność tych przyczyn była odwrotna. Odmienne są główne przyczyny bierności kobiet i mężczyzn. Kobiety przeważnie są nieaktywne zawodowo ze względu na obowiązki opiekuńcze i rodzinne (jako przyczynę podaje je 41% biernych kobiet wobec 12% mężczyzn). Wśród mężczyzn najczęstszym powodem bierności jest choroba lub niepełnosprawność (41% przypadków wobec 14% wśród kobiet).

Stopa bezrobocia (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2019
PL 15-74 lata 9,7 3,3
15-24 lata 23,7 9,9
UE
15-74 lata 9,6 6,3
15-24 lata 21,1 14,3

Warunki pracy w Polsce

W porównaniu z początkiem dekady nieco poprawiło się bezpieczeństwo i warunki pracy. Ogólny wskaźnik wypadkowości w Polsce od 2011 r. wykazuje tendencję spadkową i w ostatnim czasie wyniósł 630 na 100 tys. pracujących (wobec 815 w 2010 r.). Równocześnie zmniejsza się liczba wypadków śmiertelnych: w 2018 r. na 100 tys. pracujących odnotowano ich mniej niż 2 (podobnie jak przeciętnie w UE), podczas gdy w 2010 r. - niemal 4 (blisko dwa razy więcej niż średnia unijna).
Praca nieco częściej niż na początku dekady zapewnia spokojny byt. Odsetek pracujących zagrożonych ubóstwem zmniejszył się w Polsce z 12% w 2010 r. do 10% (i jest obecnie zbliżony do średniej w UE, gdzie obserwowano nieznaczny jego wzrost w tym okresie). Pogorszyła się jednak sytuacja pracujących w wieku 55–64 lata: odsetek zagrożonych ubóstwem w tej grupie wzrósł z 10% do 12%.

Poszkodowani w wypadkach przy pracy na 100 tys. pracujących w Polsce

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018
ogółem 815 630
śmiertelne 3,86 1,59

Raport 2020
Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
Copyright (c) 2020 ApexCharts

logo
Główny Urząd Statystyczny
Aleja Niepodległości 208
00-925 Warszawa
SDG@stat.gov.pl