Dostęp do edukacji na świecie
Na świecie funkcjonują różne rozwiązania dotyczące wieku obligatoryjnego wejścia w nauczanie zorganizowane. Niemniej coraz powszechniejsza tendencja do włączania dzieci już w wychowanie przedszkolne zwiększa ich szanse na powodzenie na dalszych etapach nauczania. Na rok przed wejściem w obowiązek szkolny edukację w zorganizowanej formie rozpoczyna ponad 67% dzieci na świecie. Najbardziej rozpowszechniona jest edukacja przedszkolna w Ameryce Łacińskiej oraz w Europie, gdzie uczestniczy w niej ponad 94% dzieci. Natomiast najgorsze warunki do przygotowania szkolnego mają najmłodsi w Afryce oraz Azji Środkowej i Zachodniej, gdzie zaledwie niespełna połowa dzieci zostaje włączona w nauczanie zorganizowane na rok przed objęciem ich obowiązkiem szkolnym. We wszystkich regionach świata wczesna edukacja jest bardziej powszechna niż kilkanaście lat temu, a jej zasięg najbardziej zwiększył się (od 2005 r. o 16−25 p.proc.) w Afryce Północnej (gdzie obejmuje 54% dzieci), Oceanii (80%) oraz w Azji Południowo-Wschodniej (91%).
Intensywny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych i coraz większa mobilność sprzyjają zdobywaniu jak najlepszego wykształcenia. Od 2005 r. znacznie zwiększył się na świecie odsetek młodzieży kontynuującej naukę w toku studiów wyższych – z 24% do 38%. Istotnie (o 20−30 p.proc.) poprawił się dostęp do powszechnej edukacji akademickiej w krajach Azji Zachodniej (gdzie studiuje 56% młodych ludzi), Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej (45%) oraz Ameryki Łacińskiej (52%). W wielu regionach świata możliwość studiowania jest nadal w dużej mierze uzależniona od sytuacji ekonomicznej całej rodziny. Najbardziej ograniczony dostęp do edukacji wyższej ma młodzież z Afryki Subsaharyjskiej, gdzie tylko nieliczni podejmują studia (9%).
Wskaźnik uczestnictwa w nauczaniu zorganizowanym na rok przed rozpoczęciem obowiązku szkolnego (%)
Dotyczy dzieci w różnym wieku w zależności od systemu edukacyjnego.
2005 | 2018 | |
---|---|---|
ŚWIAT | 59,8a | 67,2 |
Afryka Północna | 29,1 | 53,9 |
Afryka Subsaharyjska | 32,3a | 42,4 |
Ameryka Łacińska i Karaiby | 88,8 | 95,8 |
Afryka Północna | 93,1 | 91,0 |
Azja Południowa | . | 59,0 |
Azja Południowo-Wschodnia | 75,1 | 91,2 |
Azja Środkowa | . | 47,2 |
Azja Wschodnia | . | . |
Azja Zachodnia | 42,7 | 45,2 |
EUROPA | 91,3 | 94,9 |
OCEANIA | 63,4 | 79,8 |
aDane za 2007 r.
Przygotowanie do edukacji szkolnej w Polsce
W Polsce dzieci rozpoczynają edukację obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym. Od 2016 r. obowiązek przedszkolny obejmuje dzieci w wieku 6. lat, a prawo do miejsca w przedszkolu przysługuje wszystkim chętnym 4- i 5-latkom (od 2017 r. również 3-latkom). Wprowadzone regulacje prawne, wraz z rosnącą liczbą miejsc w placówkach i malejącą liczebnością roczników dzieci, sprzyjają stopniowemu upowszechnieniu edukacji przedszkolnej. Obecnie objętych nią jest 93% dzieci powyżej 4. roku życia (nieco mniej niż przeciętnie w UE), podczas gdy w 2010 r. było to 76%. Wyraźnie zwiększyło się uczestnictwo w wychowaniu przedszkolnym najmłodszych uprawnionych dzieci − w wieku 3 lat. Uwzględniając ich populację, poziom partycypacji we wczesnej edukacji i opiece wśród dzieci poniżej wieku rozpoczęcia obowiązku szkolnego wynosi obecnie 88% (jeszcze w 2013 r. było to 76%). Jest to jednak nadal mniej niż przeciętnie w UE, gdzie 93% dzieci powyżej 3. roku życia uczestniczy w edukacji przedszkolnej.
Odsetek dzieci powyżej 4. lat uczestniczących w edukacji przedszkolnej (%)
Pobierz więcej danych (.xls)2010 | 2018 | |
---|---|---|
PL | 76,3 | 93,0 |
UE | 93,0 | 95,3 |
Umiejętności polskiej młodzieży w ocenie PISA
Poziom i zróżnicowanie umiejętności wśród uczniów obrazują wyniki międzynarodowego badania PISA, prowadzonego przez OECD. Polscy piętnastolatkowie znajdują się w światowej czołówce pod względem umiejętności czytania ze zrozumieniem oraz rozumowania matematycznego. W obydwu tych obszarach w 2018 r. Polska zajęła dziesiąte miejsce wśród niemal 80 krajów z całego świata uczestniczących w badaniu. Jeszcze lepiej polscy uczniowie wypadają na tle krajów UE − w czytaniu zajęli czwarte miejsce, a w matematyce trzecie. Wyniki polskich uczniów w badanych umiejętnościach są lepsze niż w poprzednich latach i bardziej wyrównane (podczas gdy w wielu krajach widoczne są znaczne różnice w opanowaniu poszczególnych umiejętności). Mniej polskich uczniów niż w poprzednich latach osiągnęło wyniki minimalne lub poniżej minimalnych w zakresie czytania oraz matematyki (niespełna 15% badanych przy średniej dla UE powyżej 20%). W Polsce, podobnie jak w większości krajów uczestniczących w badaniu, dziewczęta osiągają lepsze wyniki niż chłopcy z zakresu czytania. Natomiast w przeciwieństwie do wielu krajów UE i świata, gdzie wyniki chłopców z zakresu matematyki są wyższe niż dziewcząt, w Polsce nie ma znaczących różnic między przeciętnymi wynikami w tym zakresie.
Uczniowie osiągający wyniki poniżej oczekiwań (poniżej poziomu 2.) w badaniu PISA w 2018 r. (%)
Pobierz więcej danych (.xls)Czytanie | Matematyka | |
---|---|---|
PL | 14,7 | 14,7 |
UE | 21,7 | 22,4 |
Młodzież niekontynuująca nauki
Młodzi mieszkańcy Polski relatywnie rzadko przerywają kształcenie na wczesnym etapie edukacji. Spośród osób w wieku 18−24 lata 5% poprzestało na wykształceniu co najwyżej gimnazjalnym, z czego połowa pracuje, a większość pozostałych osób nie zamierza podjąć zatrudnienia. Odsetek osób wcześnie przerywających naukę od kilku lat nie zmienia się istotnie i należy do najniższych wśród krajów UE. Podobnie jak w większości innych państw UE, problem jest bardziej powszechny wśród chłopców: w Polsce porzucają oni naukę dwukrotnie częściej niż dziewczęta (7% wobec niespełna 4%).
Młodzież w wieku 18-24 lata niekontynuująca nauki (%)
Pobierz więcej danych (.xls)PL | UE | |||
---|---|---|---|---|
2010 | 2019 | 2010 | 2019 | |
kobiety | 3,5 | 3,6 | 11,9 | 8,6 |
mężczyźni | 7,2 | 6,7 | 15,8 | 11,9 |
Mieszkańcy Polski na studiach wyższych
Zmiany demograficzne i społeczno-gospodarcze powodują, że liczba studentów na polskich uczelniach stopniowo się zmniejsza, nadal jednak wielu młodych mieszkańców kraju decyduje się na podjęcie studiów wyższych: w roku akademickim 2018/2019 współczynnik skolaryzacji brutto (uwzględniający wyłącznie studentów studiów I i II stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich bez cudzoziemców w stosunku do ludności w wieku 19-24 lata) na tym poziomie edukacji wynosił 46% (w roku 2010/2011 było to 54%). Młodzi ludzie w Polsce, podobnie jak w całej UE, najczęściej wybierają kierunki biznesowe i administracyjne (22% wszystkich studiujących), inżynieryjno-techniczne (16%) oraz medyczne i związane z opieką społeczną ( 12%). Wśród kobiet największą popularnością cieszą się kierunki związane z edukacją (studentki stanowią 84% wszystkich słuchaczy), medycyną i opieką społeczną (73%) oraz humanistyczne i związane ze sztuką (69%). Kobiety stosunkowo rzadko podejmują studia na kierunkach związanych z technologiami informacyjnymi (15% studentów). Stanowią również mniejszość wśród słuchaczy studiów inżynieryjno-technicznych (36%), choć taką ścieżkę kształcenia kobiety w Polsce wybierają znacznie częściej niż przeciętnie mieszkanki UE (26%).
Coraz więcej mieszkańców Polski legitymuje się wykształceniem wyższym. Dyplom ukończenia studiów wyższych posiada niemal 47% osób w wieku 30−34 lata (w całej UE jest to 40%), podczas gdy na początku dekady odsetek ten wynosił 30%.
Studenci według kierunków kształcenia w 2018 r. (%)
Pobierz więcej danych (.xls)PL | UE | |||
---|---|---|---|---|
kobiety | mężczyźni | kobiety | mężczyźni | |
kształcenie | 8,0 | 1,5 | 5,7 | 1,6 |
humanistyczne i sztuka | 6,5 | 3,0 | 7,8 | 4,3 |
nauki społeczne, dziennikarstwo i informacja | 7,4 | 3,5 | 6,3 | 3,6 |
biznes, administracja i prawo | 13,7 | 8,3 | 11,9 | 9,9 |
nauki przyrodnicze, matematyka i statystyka | 2,6 | 1,4 | 4,1 | 4,0 |
Technologie informacyjne | 0,9 | 4,7 | 0,9 | 4,0 |
Technika, przemysł, budownictwo | 5,9 | 10,4 | 3,9 | 11,1 |
Rolnictwo | 1,1 | 0,9 | 1,0 | 0,9 |
zdrowie i opieka społeczna | 8,9 | 3,3 | 9,8 | 3,8 |
usługi | 3,9 | 3,4 | 1,7 | 1,9 |
pozostałe | 0,3 | 0,2 | 0,9 | 0,7 |
Aktywność edukacyjna dorosłych
Zmieniające się potrzeby rynku pracy i postęp technologiczny wymuszają stałe podnoszenie kwalifikacji i doskonalenie umiejętności, dlatego dorośli nie mogą polegać tylko na umiejętnościach nabytych w szkole. Skala uczestnictwa osób w wieku 25−64 lata w kształceniu i szkoleniu w Polsce od lat nie ulega istotnym zmianom, oscylując wokół 4%−5%. Jest to stosunkowo niewiele na tle innych krajów UE − odsetek doszkalających się dorosłych Europejczyków systematycznie rośnie i od 2011 r. utrzymuje się na ponad dwukrotnie wyższym poziomie niż w naszym kraju. Podobnie jak w większości państw UE, w Polsce w kształceniu i szkoleniu nieco chętniej uczestniczą dorosłe kobiety (5% ich populacji) niż mężczyźni (4%).
Odsetek osób w wieku 25-64 lata uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu (w ciągu ostatnich 4 tygodni poprzedzających badanie) (%)
Pobierz więcej danych (.xls)PL | UE | |||
---|---|---|---|---|
2010 | 2019 | 2010 | 2019 | |
kobiety | 5,7 | 5,4 | 10,2 | 12,4 |
mężczyźni | 4,7 | 4,2 | 8,4 | 10,2 |
Kompetencje cyfrowe społeczeństwa
W dobie postępującej informatyzacji szczególnie istotne jest posiadanie co najmniej podstawowych umiejętności cyfrowych, bez których coraz trudniejsze jest pełne uczestnictwo w życiu społeczno-gospodarczym. Co najmniej podstawowe umiejętności cyfrowe posiada 44% ludności Polski, z czego 21% może pochwalić się nimi na poziomie ponadpodstawowym (tj. więcej niż w 2015 r., kiedy było to odpowiednio 40% i 15%). Pomimo poprawy kompetencje cyfrowe mieszkańców kraju są nadal niższe niż przeciętnych Europejczyków, spośród których 58% posiada przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe, w tym 33% ponadpodstawowe.
Jedną z grup zagrożonych wykluczeniem cyfrowym są osoby starsze. W Polsce jedynie 9% osób w wieku 65–74 lata posiada co najmniej podstawowe umiejętności cyfrowe. Seniorzy jednak coraz chętniej korzystają z Internetu: odsetek użytkowników sieci w tej grupie zwiększył się do 37% z 21% w 2015 r.
Odsetek osób posiadających umiejętności cyfrowe w 2019 r. (%)
Pobierz więcej danych (.xls)PL | UE | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
16-24 lata | 25-54 lata | 55-74 lata | 16-24 lata | 25-54 lata | 55-74 lata | |
Osoby z podstawowymi umiejętnościami cyfrowymi | 32 | 28 | 11 | 23 | 27 | 22 |
Osoby z ponadpodstawowymi umiejętnościami cyfrowymi | 48 | 25 | 4 | 59 | 39 | 13 |
Raport 2020
Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
Copyright (c) 2020 ApexCharts