Raport 2020

Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
logo
logo
Cel 1
Cel 2
Cel 3
Cel 4
Cel 5
Cel 6
Cel 7
Cel 8
Cel 9
Cel 10
Cel 11
Cel 12
Cel 13
Cel 14
Cel 15
Cel 15
Cel 15

Cel 1. Wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie

Ubóstwo na świecie

Od 2005 r. zasięg skrajnego ubóstwa na świecie zmniejszył się o połowę, ale bieda jest nadal jednym z największych problemów społecznych i gospodarczych. Poniżej międzynarodowej granicy ubóstwa, mając dziennie do dyspozycji co najwyżej 1,90 USD, obecnie żyje 8% populacji, tj. 633 mln osób. Ponad 50% najbiedniejszych stanowią mieszkańcy Afryki Subsaharyjskiej. Liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie zmniejszyła się niemal we wszystkich regionach świata, choć w nierównym stopniu. Największe postępy w eliminacji głębokiego ubóstwa poczyniły kraje azjatyckie, gdzie udział ludności skrajnie biednej obniżył się w ciągu dziesięciu lat ponad trzykrotnie – do 6% w 2015 r. Znaczny spadek stopy ubóstwa notowano także w Afryce Subsaharyjskiej, ale nadal 44% społeczeństwa żyje tam poniżej międzynarodowej granicy ubóstwa.

Ubóstwem zagrożone są przede wszystkim osoby bezrobotne, żyjące w rodzinach wielodzietnych i osoby niepełnosprawne. Zatrudnienie jest czynnikiem przeciwdziałającym ubóstwu, jednak życie w skrajnej biedzie jest codziennością również dla wielu pracujących. Odsetek pracujących na świecie, którzy utrzymują się za nie więcej niż 1,90 USD dziennie, zmniejszył się ponad dwukrotnie w porównaniu z 2005 r., ale nadal jest wysoki i wynosi 7%. Często ten problem dotyka młodych pracujących (w wieku 15−24 lata), wśród których blisko 13% żyje w głębokim ubóstwie.

Stopa ubóstwa według międzynarodowej granicy ubóstwa (%)

Dane dla świata dotyczą 2019 r.

Pobierz więcej danych (.xls)
2005 2015 2019
ŚWIAT 21 10 8
AFRYKA 43 36 .
Afryka Północna 7 3 .
Afryka Subsaharyjska 52 44 .
AMERYKA 7 3 .
Ameryka Łacińska i Karaiby 10 4 .
Ameryka Północna 1 1 .
AZJA 23 6 .
Azja Południowa 32 . .
Azja Południowo-Wschodnia 19 6 .
Azja Środkowa 31 8 .
Azja Wschodnia 16 1 .
Azja Zachodnia 3 6 .
EUROPA 1 1 .
Europa Południowa 1 1 .
Europa Północna 1 0 .
Europa Wschodnia 1 1 .
Europa Zachodnia 0 0 .
OCEANIA 13 8 .

Zasięg ubóstwa w Polsce

W Polsce, podobnie jak w całej Europie, skrajne ubóstwo jest zjawiskiem stosunkowo rzadkim. Natomiast wiele gospodarstw domowych nie osiąga dochodów, które zapewniłyby im możliwość spokojnego funkcjonowania. Skala zjawiska w kraju obecnie jest jednak mniejsza niż na początku dekady, podczas gdy przeciętnie w UE nieco zwiększyła się. Odsetek mieszkańców Polski zagrożonych ubóstwem (po uwzględnieniu w ich dochodach transferów społecznych) obniżył się od 2010 r. z blisko 18% do 15%. Obecnie kształtuje się on poniżej średniej dla UE (która wzrosła do 17%), podczas gdy jeszcze kilka lat wcześniej był od niej wyższy. Ryzyko ubóstwa ponad dwukrotnie częściej dotyczy mieszkańców wsi (21% osób wobec 24% w 2010 r.) niż dużych miast (10% wobec 11%).

Wskaźnik zagrożenia ubóstwem po transferach społecznych (%)

Dane dla UE dotyczą 2018 r.

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018 2019
PL Kobiety 17,7 15,0 15,8
Mężczyźni 17,4 14,6 15,0
UE
Kobiety 17,2 17,8 .
Mężczyźni 15,8 16,3 .

Wyraźnie poprawiła się sytuacja dzieci w Polsce (zwykle najbardziej dotkniętych niedostatkiem), na co wpływ miały m.in. świadczenia rodzinne wprowadzane od 2016 r. Odsetek dzieci zagrożonych ubóstwem znacznie obniżył się w porównaniu z 2010 r. (do 13%) i jest dużo niższy niż średnia unijna (20%). Odmiennie niż w UE, lepsza niż na początku dekady jest również sytuacja osób w wieku 25−29 lat, z których obecnie 12% pozostaje w sferze zagrożenia ubóstwem (wobec 15% w 2010 r.). Natomiast, podobnie jak w UE ogółem, znacznie pogorszyła się sytuacja osób starszych (powyżej 60 roku życia), spośród których ryzyko niedostatku dotyczy obecnie blisko 18% (w 2010 r. 14%). Biorąc pod uwagę kryterium wieku, jest to obecnie jedna z najbardziej narażonych na ubóstwo grup mieszkańców Polski.

Wskaźnik zagrożenia ubóstwem wśród dzieci (%)

Dane dla UE dotyczą 2018 r.

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018 2019
PL bez transferów społecznych 30,7 31,6 30,3
po transferach społecznych 22,5 13,0 13,4
UE
bez transferów społecznych 35,3 33,9 .
po transferach społecznych 21,0 20,2 .

Praca a ubóstwo

Podobnie jak w innych krajach, w Polsce najrzadziej biedą dotknięte są osoby pracujące. Zagrożonych ubóstwem jest niemal 10% z nich, tj. mniej niż w 2010 r., kiedy takie ryzyko dotyczyło 12% pracujących. Skala zjawiska w Polsce jest zbliżona do przeciętnej w UE, podczas gdy na początku dekady przekraczała średnią unijną. Istotnym czynnikiem zapobiegającym niedostatkowi jest stabilność zatrudnienia. Osoby pracujące na pełen etat są znacznie rzadziej zagrożone ubóstwem (dotyczy to 9% z nich) niż pracujące w niepełnym wymiarze (16%). Ponad dwukrotnie mniejsze ryzyko biedy dotyczy osób posiadających stałą pracę (4%) niż zatrudnionych tymczasowo (9%). W Polsce poprawiła się sytuacja zarówno osób mających stałą, jak i mniej stabilną pracę (w 2010 r. problem biedy dotykał odpowiednio 6% i 12% wspomnianych grup pracowników), podczas gdy w UE sytuacja osób pracujących uległa pogorszeniu, w szczególności pracowników tymczasowych, którzy obecnie są zagrożeni ubóstwem niemal dwukrotnie częściej niż w Polsce.

Ubóstwo osób pracujących w wieku 18-64 lata (%)

Dane dla UE dotyczą 2018 r.

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018 2019
PL zatrudnieni na stałe 6,0 3,6 4,3
zatrudnieni tymczasowo 11,8 9,7 9,3
UE
zatrudnieni na stałe 5,2 6,0 .
zatrudnieni tymczasowo 13,3 16,2 .

Na ograniczanie zasięgu ubóstwa pozytywnie wpływa spadek liczby osób żyjących w gospodarstwach domowych, które charakteryzują się bardzo niską intensywnością pracy (tzn. ich członkowie wykorzystują co najwyżej 20% swojego potencjału pracy). Obecnie w takich gospodarstwach domowych w Polsce żyje 5% ludności w wieku poniżej 60 lat, podczas gdy na początku dekady w podobnej sytuacji było ponad 7% populacji. Skala zjawiska w Polsce jest mniejsza niż przeciętnie w UE, gdzie 9% mieszkańców żyje w gospodarstwach domowych o bardzo niskiej intensywności pracy.

Wskaźnik niskiej intensywności pracy (%)

Dane dla UE dotyczą 2018 r.

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018 2019
PL Kobiety 8,0 5,9 4,9
Mężczyźni 6,7 5,3 4,6
UE
Kobiety 11,0 9.2 .
Mężczyźni 9,6 8,3 .

Sytuacja materialna gospodarstw domowych

Sytuacja materialna gospodarstw domowych w Polsce jest wyraźnie lepsza niż w 2010 r. Wówczas blisko 15% gospodarstw domowych doświadczało pogłębionej deprywacji materialnej, tj. miało trudności ze sfinansowaniem co najmniej 4 potrzeb z 9 uznawanych w warunkach europejskich za podstawowe. Obecnie z takimi problemami boryka się niespełna 4% polskich gospodarstw, co w przeciwieństwie do lat z początku dekady, jest mniejszym odsetkiem niż przeciętnie w UE (6%). Podobnie jak kilka lat wcześniej, najczęściej ze względów finansowych gospodarstwa domowe nie mogą sobie pozwolić na opłacenie raz w roku tygodniowego wyjazdu oraz na pokrycie niespodziewanych wydatków. Na takie trudności wskazuje 30% gospodarstw domowych, przy czym jest to znacznie mniej niż w 2010 r., kiedy z takich wydatków musiała rezygnować ponad połowa gospodarstw.

Wskaźnik głębokiej deprywacji materialnej (%)

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
PL 14,2 13,0 13,5 11,9 10,4 8,1 6,7 5,9 4,7 3,6
UE 8,4 8,8 9,9 9,6 8,9 8,1 7,5 6,6 5,9 .

Warunki mieszkaniowe Polaków

Warunki mieszkaniowe i stan techniczny lokali mieszkaniowych w Polsce poprawiły się od początku dekady, ale nadal są gorsze niż przeciętnie w UE. Około 38% ludności kraju żyje w lokalach o niewystarczającej powierzchni (w 2010 r. z takim problemem borykało się 48% mieszkańców), co plasuje Polskę wśród krajów o największym przeludnieniu mieszkań. Około 8% osób doświadcza poważnej deprywacji mieszkaniowej, co oznacza, że żyją w lokalach nie tylko przeludnionych, ale również bez łazienki, z nieszczelnym dachem lub niedoświetlonych. Jest to mniejszy odsetek niż w 2010 r. (kiedy w takiej sytuacji znajdowało się 13% ludności kraju), ale nadal dwa razy wyższy niż przeciętnie w UE, a problem ten najczęściej dotyka osoby poniżej 18. roku życia. W lokalach o niekorzystnych warunkach, np. z przeciekającym dachem, wilgotnymi ścianami lub fundamentami albo pleśnią, mieszka 11% ludności Polski, podczas gdy na początku dekady było to 16%.

Wskaźnik przeludnienia (%)

Dane dla UE dotyczą 2018 r.

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018 2019
PL 47,5 39,2 37,6
UE 17,7 15,5 .

Wskaźnik poważnej deprywacji mieszkaniowej (%)

Dane dla UE dotyczą 2018 r.

Pobierz więcej danych (.xls)
2010 2018 2019
PL mniej niż 18 lat 17,3 10,5 10,1
18-64 lata 13,0 8,7 8,1
65 lat i więcej 9,7 6,1 5,3
UE
mniej niż 18 lat 8,3 6,1 .
18-64 lata 5,8 4.1 .
65 lat i więcej 2,5 1,5 .

Raport 2020
Polska na drodze zrównoważonego rozwoju
Copyright (c) 2020 ApexCharts

logo
Główny Urząd Statystyczny
Aleja Niepodległości 208
00-925 Warszawa
SDG@stat.gov.pl