Dyskryminacja ze względu na płeć, choć nieco mniejsza niż kilkanaście lat wcześniej, pozostaje powszechnym zjawiskiem. Jej skala i postać jest zróżnicowana w zależności m.in. od uwarunkowań kulturowych i stopnia rozwoju poszczególnych regionów świata.

Kobiety na ogół mają bardziej ograniczony niż mężczyźni dostęp do kształcenia (na świecie stanowią 2/3 osób bez umiejętności czytania i pisania) oraz do rynku pracy (są częściej bezrobotne niż mężczyźni). Są również zdecydowanie bardziej obciążone nieodpłatnymi pracami domowymi i opieką nad dziećmi lub osobami starszymi – poświęcają na te czynności trzy razy więcej czasu niż mężczyźni. W wielu krajach kobiety nadal nie mogą samodzielnie decydować o swoim życiu. W skali świata ponad 20% kobiet w wieku 20-24 lata weszło w związek małżeński przed osiągnięciem pełnoletności; najczęściej ten problem dotyczy mieszkanek Afryki Subsaharyjskiej (doświadczyło go tam 35% młodych kobiet) i Azji Południowej (29%). Ograniczony pozostaje dostęp kobiet do ochrony zdrowia seksualnego i praw reprodukcyjnych – z pełnych praw w tym zakresie może korzystać zaledwie 55% kobiet na świecie, najmniej w Azji Południowej (42% mieszkanek tego regionu), a najwięcej w Europie (81%).

Kobiety w mniejszym stopniu niż mężczyźni uczestniczą w życiu publicznym i mają dużo mniejszy wpływ na proces decyzyjny, choć sytuacja w tym zakresie jest lepsza niż kilkanaście lat wcześniej. W skali świata kobiety zajmują zaledwie 25% miejsc w krajowych parlamentach (w 2005 r. 16%). Największą reprezentację mają w parlamentach krajów europejskich (gdzie stanowią 31% wszystkich deputowanych), a najmniejszą w regionie Oceanii (17%).

Odsetek kobiet zasiadających w parlamentach krajowych (%)

W Polsce, podobnie jak w innych krajach UE, nierówności między sytuacją osób różnej płci są widoczne m.in. na rynku pracy, pomimo lepszego wykształcenia kobiet. Rzadziej niż mężczyźni porzucają one naukę na wczesnym etapie edukacji; na co najwyżej gimnazjalnym poziomie poprzestało 3,6% kobiet w wieku 18-24 lata, podczas gdy mężczyzn – 6,7%. Kobiety są również bardziej skłonne do kontynuowania edukacji na poziomie akademickim. Wykształcenie wyższe posiada ponad połowa kobiet w wieku 30-34 lata, natomiast wśród mężczyzn legitymuje się nim niespełna 40%. Kobiety wybierają jednak odmienne kierunki studiów. Trzy razy częściej niż mężczyźni kształcą się na kierunkach pedagogicznych, humanistycznych i społecznych (22% studiujących kobiet wobec 8% mężczyzn), a dwa razy rzadziej na kierunkach przyrodniczych i technicznych (9% kobiet wobec 17% mężczyzn).

Odsetek osób z wykształceniem wyższym w wieku 30-34 lata (%)

Przewaga kobiet pod względem poziomu wykształcenia nie przekłada się na ich równe szanse na zatrudnienie. Wraz z ogólną poprawą uwarunkowań gospodarczych zmieniła się sytuacja kobiet na rynku pracy i jest lepsza niż na początku dekady. Nadal jednak wskaźnik zatrudnienia w wieku produkcyjnym wśród kobiet jest niższy niż wśród mężczyzn (70% wobec 79%), a stopa bezrobocia kobiet w tej samej grupie wieku jest wyższa niż stopa bezrobocia mężczyzn (4% wobec 3%). Kobiety częściej niż mężczyźni całkowicie wycofują się z rynku pracy, przeważnie z powodu obowiązków opiekuńczych. Spośród kobiet w wieku 25-59 lat 23% jest biernych zawodowo – mniej niż w 2010 r. (28%), ale wciąż więcej niż wśród mężczyzn (11%). Przyczyną bierności zawodowej kobiet w 64% przypadków jest opieka nad dziećmi, ciężko chorymi osobami dorosłymi albo inne zobowiązania osobiste lub rodzinne (wśród nieaktywnych zawodowo mężczyzn jest to zaledwie 16% przypadków). Notowany w Polsce odsetek kobiet biernych zawodowo z powodu obowiązków opiekuńczych należy do najwyższych w UE i wykazuje tendencją wzrostową.

Pracujące kobiety w Polsce otrzymują przeciętnie o 9% niższą płacę niż mężczyźni. Jest to mniejsza dysproporcja niż w całej UE (gdzie wynosi 16%), jednak w przeciwieństwie do ogólnej tendencji w regionie, od 2010 r. zwiększyła się dwukrotnie. Największe zróżnicowanie jest m.in. pomiędzy pracującymi w działalności finansowej i ubezpieczeniowej oraz w informacji i komunikacji, gdzie kobiety zarabiają o 30% mniej niż mężczyźni. Natomiast więcej od mężczyzn (o 5%-8%) otrzymują za pracę kobiety zatrudnione w transporcie i gospodarce magazynowej oraz budownictwie.

Wskaźnik zatrudnienia w wieku produkcyjnym w Polsce (%)

Kobiety w Polsce, tak jak w innych krajach, w mniejszym stopniu niż mężczyźni biorą czynny udział w życiu gospodarczym i politycznym, choć są w nim obecne częściej niż na początku dekady. Zajmują ponad 46% stanowisk wyższego szczebla (nieco więcej niż w 2010 r.), ale nadal im wyższy szczebel zarządzania, tym mniejsza reprezentacja płci żeńskiej. Kobiety obejmują połowę stanowisk kierowniczych (podobnie jak w 2010 r.), ale wśród przedstawicieli władz publicznych, wyższych urzędników i dyrektorów generalnych jest ich tylko nieco ponad 30% (w 2010 r. – 28%). Wyraźnie zróżnicowana jest powszechność kobiet na stanowiskach kierowniczych w zależności od branży. Osoby płci żeńskiej stanowią większość (73%-63%) wśród kierowników m.in. w handlu detalicznym i hurtowym, gastronomii i hotelarstwie oraz obsłudze biznesu i zarządzania. Mniej niż mężczyzn (poniżej 20%) jest ich natomiast na stanowiskach kierowniczych w rolnictwie, sektorze ICT oraz przemyśle, budownictwie i dystrybucji.

Również w życiu politycznym obecność kobiet w Polsce jest mniejsza niż mężczyzn, choć wyraźnie zwiększyła się od początku dekady. Wpływ miały na to m.in. regulacje prawne, które od 2011 r. gwarantują kobietom co najmniej 35% miejsc na listach wyborczych do samorządu, Sejmu i Senatu oraz Parlamentu Europejskiego. Kobiety zajmują obecnie 28% miejsc w Sejmie i Senacie, podczas gdy w 2010 r. było to 18%. Jest to jednak nadal nieco mniej niż przeciętnie w UE, gdzie na kobiety przypada blisko 32% miejsc w parlamentach krajowych.

Odsetek kobiet zasiadających w parlamentach krajowych (%)