Polska na drodze zrównoważonego rozwoju. Raport SDG 2025

Sprawne, przejrzyste i godne zaufania instytucje publiczne to fundament dobrze funkcjonującego państwa. Z badania OECD How’s Life? wynika, że w Polsce zaufanie do rządu jest stosunkowo niskie w porównaniu z innymi krajami UE, przy czym dane pokazują spore wahania w czasie. Wśród krajów UE najwyższe zaufanie do rządzących deklarują mieszkańcy Luksemburga i Finlandii, a najniższe – Bułgarii, Rumunii i Grecji.

O sprawności instytucji publicznych świadczą także dane Banku Światowego, który na podstawie analiz Worldwide Governance Indicators (WGI) ocenia jakość rządzenia we wszystkich krajach świata. Dla oceny sprawności instytucji publicznych szczególnie istotne są: jakość stanowionego prawa oraz efektywność rządzenia. WGI uwzględniają także kwestie związane m.in. z kontrolą korupcji. Wartości wskaźników mieszczą się w skali od -2,5 (najgorszy wynik) do +2,5 (najlepszy).

Bank Światowy definiuje jakość stanowionego prawa jako zdolność rządu do tworzenia i wdrażania przepisów, które sprzyjają rozwojowi sektora prywatnego. W praktyce chodzi o to, jak dobrze prawo wspiera przedsiębiorczość i innowacje w kraju. Według najnowszych danych, w 2023 r. wskaźnik jakości stanowionego prawa w Polsce wyniósł 0,8 pkt ‒ nieco mniej niż w 2015 r. (1,0 pkt). Polska poprawiła jednak swoją pozycję w rankingu krajów UE, awansując na 16. miejsce. Najlepiej oceniane jest prawo stanowione w Luksemburgu, Danii, Finlandii i Holandii, natomiast najgorzej pod tym względem wypadają Rumunia, Węgry, Bułgaria i Słowacja.

W zakresie efektywności rządzenia, uwzględniającej m.in. jakość usług publicznych, jakość biurokracji, kompetencje urzędników i polityczną niezależność administracji, Polska również wypada gorzej niż kilka lat wcześniej. W 2023 r. uzyskała 0,4 pkt wobec 0,7 pkt w 2015 r., co plasuje ją w gronie pięciu krajów unijnych o najsłabszej efektywności rządzenia. Najlepszy wynik osiągnęła Dania (2,0 pkt), a najsłabszy Rumunia (-0,1 pkt).

Korupcja, z którą zmaga się wiele krajów, prowadzi do utraty zaufania obywateli do państwa i zmniejszenia jego dochodów. Na poziomie międzynarodowym zjawisko to monitoruje m.in. Bank Światowy, który co roku publikuje dane dotyczące kontroli korupcji – jednego z sześciu wskaźników WGI. Pokazuje on, jak skutecznie władze publiczne zapobiegają nadużyciom, w tym drobnym i poważnym przypadkom korupcji oraz zawłaszczeniu państwa przez elity. Wskaźnik przyjmuje wartości od -2,5 (słaba kontrola korupcji) do +2,5 (bardzo dobra kontrola korupcji). W 2023 r. Polska uzyskała 0,6 pkt, tj. nieco mniej niż w 2015 r. (0,7 pkt). Niskie wyniki (oscylujące wokół 0 pkt i poniżej) są typowe dla krajów Europy Wschodniej, a najwyższe (powyżej 2,0 pkt) osiągają kraje skandynawskie.

Informacji o korupcji dostarcza również Indeks Percepcji Korupcji (Corruption Perceptions Index – CPI), publikowany przez organizację Transparency International, która walczy z korupcją na całym świecie. Indeks mierzy postrzegany poziom korupcji w sektorze publicznym, a jego skala waha się od 0 (bardzo wysoka korupcja) do 100 (największa przejrzystość systemu). Co roku Transparency International publikuje raport oparty na ocenach ekspertów, analityków i przedsiębiorców na temat skali zjawiska w około 180 krajach świata. W 2024 r. Polska uzyskała 53 punkty, tj. mniej niż w 2015 r. (63 pkt). W wyniku pogarszających się ocen w Polsce i stabilnej średniej unijnej (powyżej 60 punktów), różnica między Polską a UE stopniowo się powiększała. Oprócz Polski, najbardziej pogorszyły się oceny dotyczące Malty (spadek o 14 punktów) oraz Węgier (o 10 punktów), Austrii i Szwecji (po 9 punktów). Najwyżej ocenione pod względem postrzegania korupcji pozostają Dania, Finlandia i Luksemburg.