Polska na drodze zrównoważonego rozwoju. Raport SDG 2025

Polska należy do krajów, które systematycznie zmniejszają dystans do najbogatszych gospodarek unijnych. Od 2015 r. do 2024 r. polska gospodarka urosła realnie o blisko 39% ‒ to trzy razy więcej niż gospodarka UE, która zwiększyła się o niespełna 13%. Pod względem tempa wzrostu gospodarczego Polska znalazła się w pierwszej piątce krajów unijnych. Większy wzrost PKB niż w Polsce odnotowały w tym okresie jedynie Irlandia (47%) i Chorwacja (44%), a podobny – Rumunia, Bułgaria i Cypr. W 2024 r. PKB na mieszkańca Polski (wyrażone w PPS¹ ) wyniosło 79% średniej unijnej. To wciąż poniżej przeciętnej w regionie, ale lepiej niż w 2015 r., kiedy PKB na osobę wynosiło 70% średniej unijnej. Rośnie również wydajność pracy, czyli wartość PKB przypadająca na jednego pracownika. W porównaniu z 2015 r. zwiększyła się ona w Polsce realnie o 26%, podczas gdy w całej UE – tylko o 4%. Obecnie wydajność pracy w naszym kraju wynosi prawie 83% przeciętnej w regionie (w 2015 r. było to 75%).

W Polsce inwestycje w mniejszym stopniu napędzają wzrost gospodarczy niż w większości krajów UE. Nakłady brutto na środki trwałe w odniesieniu do PKB zmniejszyły się w naszym kraju z 20% w 2015 r. do 17% w 2024 r. Tymczasem w całej UE wzrosły – z 20% do prawie 22%. Mniej niż przeciętnie w regionie inwestują polskie przedsiębiorstwa – w latach 2015–2024 ich nakłady na środki trwałe wynosiły ok. 9‒11% PKB, podczas gdy w UE było to ok. 12–14%. Z kolei sektor rządowy w Polsce inwestuje bardziej niż w większości krajów UE ‒ jego nakłady sięgają 3–5% PKB rocznie, podczas gdy średnio w UE to zwykle 3–4%. Nakłady inwestycyjne gospodarstw domowych utrzymują się u nas na poziomie 3–5%, a w UE jest to 5–6%.

¹ PPS jest wspólną umowną walutą przyjętą w UE na potrzeby dokonywania porównań międzynarodowych, dzięki której możliwe jest wyeliminowanie różnic pomiędzy krajami.

W latach 2015‒2024 zmienił się rynek pracy w Polsce: wydłużył się czas aktywności zawodowej, zwiększyła się aktywność zawodowa, spadło bezrobocie oraz wzrosło zatrudnienie. Tylko w 2020 r. sytuacja na rynku pracy chwilowo się pogorszyła z powodu pandemii COVID-19.

Polacy są dziś aktywni zawodowo średnio o prawie 3 lata dłużej niż w 2015 r. Przewidywany przeciętny czas pracy wydłużył się z 33 do 36 lat. Dla porównania, w całej UE wzrósł on z 35 do 37 lat. Choć Polacy pracują dłużej, to wciąż należą do krajów UE z najkrótszym okresem aktywności zawodowej. Wynika to m.in. z mniejszej aktywności zawodowej osób powyżej 15. roku życia niż w wielu krajach UE oraz z różnic w wieku przechodzenia na emeryturę. Najkrócej na rynku pracy pozostają Rumuni i Włosi (średnio mniej niż 33 lata), z kolei najdłużej – Duńczycy, Szwedzi oraz Holendrzy (powyżej 40 lat).

Poprawiła się także aktywność zawodowa Polaków. Współczynnik aktywności zawodowej osób w wieku 20‒64 lata wzrósł z 73% do 81%, podczas gdy średnio w UE ‒ z 77% do 80%. Dzięki temu od 2020 r. poziom aktywności Polaków jest zbliżony lub wyższy od przeciętnego dla mieszkańców UE.

Polska należy do czołówki krajów UE z najniższym bezrobociem ‒ zajmuje drugie miejsce, tuż za Czechami. Stopa bezrobocia wśród osób w wieku 20–64 lata jest dziś ponad dwa razy niższa niż przeciętnie w UE. Od 2015 r. bezrobocie spadło w Polsce z 7,6% do 2,8%, a w całej UE ‒ z 10,0% do 5,7%. Spadek bezrobocia dotyczył wszystkich grup wieku, również tych najbardziej narażonych na trudności na rynku pracy. Na przykład wśród młodych osób (w wieku 15–24 lata) stopa bezrobocia obniżyła się niemal o połowę – z 21,0% do 10,8%. To jeden z najlepszych wyników w UE. Mimo to bezrobocie wśród młodzieży pozostaje znacznie wyższe niż wśród innych grup wieku. Bezrobocie w Polsce w podobnym stopniu dotyka kobiet i mężczyzn.

Również długotrwałe bezrobocie jest w Polsce mniej dotkliwe niż jeszcze kilka lat temu. Wśród osób w wieku 20–64 lata jego wskaźnik obniżył się z 3,0% w 2015 r. do 0,8%, czyli do poziomu niższego od średniej stopy długotrwałego bezrobocia w UE (która spadła z 4,9% do 1,9%). Znacznie zmniejszył się też odsetek osób długotrwale bezrobotnych (pozostających bez pracy co najmniej 12 miesięcy). W 2015 r. stanowiły one 40% wszystkich bezrobotnych w wieku 20‒64 lata, a obecnie ‒ 28%.

Przy dobrej sytuacji gospodarczej w Polsce w latach 2015–2024 znacznie wzrosło zatrudnienie. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20–64 lata zwiększył się z 66% do 78%. Dla porównania, w całej UE wzrósł on w nieco mniejszym stopniu ‒ z 69% do 76%. Polska jest czwartym krajem UE, za Grecją, Maltą i Chorwacją, w którym od 2015 r. odnotowano największą poprawę w zakresie zatrudnienia.

Kobiety w Polsce są nadal mniej aktywne zawodowo niż mężczyźni, a wskaźnik zatrudnienia jest wśród nich niższy, ale te różnice są mniejsze niż przed dekadą. Od 2015 r. wskaźnik zatrudnienia kobiet w wieku 20‒64 lata wzrósł z 60% do 73%, a wśród mężczyzn – z 73% do 84%. Podobnie wygląda sytuacja z aktywnością zawodową: udział aktywnych zawodowo kobiet w wieku 20‒64 lata w ogólnej liczbie kobiet w tej grupie wieku zwiększył się z 66% do 75%, a mężczyzn – z 81% do 87%. Niższy poziom zatrudnienia i aktywności zawodowej kobiet w Polsce niż mężczyzn wynika m.in. z większego zaangażowania kobiet w obowiązki opiekuńcze. Najczęstszą przyczyną bierności zawodowej kobiet w wieku 20‒64 lata jest opieka nad dziećmi, osobami chorymi lub inne zobowiązania rodzinne. W 2024 r. dotyczyło to aż 60% biernych zawodowo kobiet, podczas gdy wśród mężczyzn ten odsetek wynosił 21%. To więcej niż w 2015 r. w przypadku kobiet biernych zawodowo (kiedy takie przyczyny wskazywało 55% z nich) i tyle samo, co w 2015 r., w przypadku mężczyzn biernych zawodowo. Na tle innych krajów UE są to dość wysokie wartości ‒ podobne przyczyny były powodem bierności zawodowej u nieco ponad 30% kobiet i od 7% do 11% mężczyzn w całej UE.